Dzisiaj w kolejnym odcinku „Historii okolic Elbląga” odwiedzamy Łęcze, malowniczo położoną wieś między Elblągiem a Tolkmickiem. Skąd się wzięła jej nazwa, kiedy powstała i jak wyglądała przed wiekami? O tym opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
W 1248 roku rejon dzisiejszego Łęcza został zagarnięty przez Krzyżaków podczas pierwszego powstania Prusów (1242-1249), którym przewodził wódz Autume. Krajowy mistrz Zakonu Konrad von Thierberg Starszy surowo ukarał powstańców, w wyniku czego tereny te niemal się wyludniły na dziesięciolecia.
Prawa chełmińskie
W 1299 r. komtur elbląski Ludwik von Schippe lokował wieś na prawie chełmińskim, nazywając ją Lenzen. Nazwa nawiązująca do pruskiego określenia oznaczającego wiosnę, święto wiosny, przetrwała aż do 1946 r.. Polskie władze po II wojnie światowej kilkakrotnie zmieniały nazwę wsi, było więc Łężno, Łęcza, Łęczany i w końcu Łęcze. Polski przewodnik turystyczny wydany w 1935 r. w Toruniu podawał polską nazwę Łężno.
W 1323 r. komtur Heran von Oettingen nadał wsi przywilej na założenie gospody. Później mieściła się w budynku, w którym znajdowały się również kręgielnia oraz agencja Pruskiej Poczty Królewskiej. Budynek pocztowy wzniesiono pod koniec lat 70. XIX w., zwano go Gasthaus zur Reichspost. Przed budynkiem przebywający wówczas w miejscowości cesarz Wilhelm II zasadził lipę.
W 1907 r. nieopodal Łęcza, w Bukowym Lesie, August Werner za namową Carla Pudora pobudował pensjonat Wysoki Las (Waldhöhe), z którego korzystali turyści, w tym członkowie elbląskiego Towarzystwa Turystycznego. Niestety budynek spłonął w 1945 r.
Kościoły i szkoły
Pierwszy kościół powstał w Łęczu na początku XIV w., pod koniec XVII w. na wieży kościoła umieszczono zegar. W połowie XVIII w. rozebrano kościół i w tym samym miejscu ustawiono nowy murowany, dzieło budowniczego Przejawy z Gdańska. Wieża świątyni powstała w 1881 r, posiada zegar, kiedyś były w niej dwa dzwony pochodzące jeszcze z 1546 r., a wykonane przez gdańskiego ludwisarza Gerta Benninka, do dzisiejszych czasów zachował się tylko jeden. We wnętrzu zachował się ołtarz z 1753 r. i mosiężny pająk z połowy XVIII w.
Duże znaczenie dla wsi miało osadnictwo kupców z Angielskiej Kompanii Wschodniej. Na przełomie XVI/XVII w., podczas wojny króla Batorego z Gdańskiem, za siedzibę kompanii wybrali Elbląg, decydując o przekierowaniu transportu wszelkich towarów z Królewca do Elbląga, z pominięciem Gdańska. Wielu z nich mieszkało w Łęczu, skąd mieli piękny widok na Zalew Wiślany, dzięki czemu mogli obserwować stąd statki swojej floty. Gdańszczanie zemścili się za to na Łęczu. W 1577 r. napadli na wieś i ją spalili.
W tym samym czasie we wsi powstał pierwszy budynek szkolny, kolejny wzniesiono dopiero w 1824 r., niestety w 1855 r. spłonął razem ze stajnią, od której zajął się ogniem. Przyczyną pożaru było... wysadzanie w powietrze kamieni pod budowę domu parafialnego.
Następny budynek szkoły, już murowany, powstał w 1856 r., a drugi w 1897 r. Kolejny wraz z mieszkaniem dla nauczyciela w 1928 r. Został spalony w 1945 r., ale o szczegółach opowiem w kolejnym odcinku za tydzień.