To, co wyróżnia okres Bożego Narodzenia to rozbrzmiewające w różnych miejscach kolędy. „Mędrcy świata” to jedna z popularnych kolęd polskich śpiewana do muzyki Zygmunta Odelgiewicza, która nawiązuje treścią do ewangelicznego opisu pokłonu mędrców ze wschodu przed Jezusem (Mt 2,1-12).
Kolędy to popularna nazwa pieśni kościelnych i domowych o Bożym Narodzeniu, których pierwotne autorstwo przypisywano św. Franciszkowi z Asyżu. Polskie słowo „kolęda” pochodzi od łacińskiego calendae oznaczającego w cesarstwie rzymskim pierwszy dzień każdego miesiąca. W naszym kraju kolędami początkowo nazywano pieśni noworoczne, składające się zawsze z trzech części, tj.: życzeń powodzenia, szczęścia i urodzaju; prośby o datek oraz podziękowania za dar noworoczny, zwany podarzą lub kolędą właśnie. Tekst takiej kolędy, pełen archaizmów językowych, został wydrukowany po raz pierwszy w 1543 r. w zbiorku Rurale Ludicium, to jest Ludycje wieśne na ten nowy rok 1544, wydanym w Krakowie przez M. Zajcewica. Kolęda pt. „Mędrcy świata” jest utworem późniejszym. Pierwsze znane wydanie drukiem znajduje się w Śpiewniczku Jana Siedleckiego z 1878 roku. Zawiera on 145 pieśni opracowanych na dwa głosy. Publikacja ta ukazała się nakładem autora i zawiera zaledwie inicjały S. B. mające wskazywać autora słów kolędy. Muzykę do tego utworu napisał Zygmunt Odelgiewicz.
Śpiewniczek Siedleckiego był bardzo popularny i doczekał się kolejnych wydań. W 1908 r. wydano go po raz piąty pod tytułem: Śpiewniczek zawierający pieśni kościelne z melodiami dla użytku młodzieży szkolnej. Publikacja ukazała się nakładem Księży Misjonarzy na Kleparzu w Krakowie. Została opatrzona 18 lipca 1880 r. notką cenzora ksiąg o treści religijnej – ks. A. Dąbrowskiego: „wybór pieśni kościelnych starożytnością uświęconych, namaszczeniem, pobożnością ojców naszych tchnących ze świętą wiarą katolicką zgodnych, przeto zasługują, aby były drukiem rozpowszechnione”. Wersję kolędy, która przetrwała do dzisiaj, znaleźć można na stronach 82-83 Śpiewniczka.
I. Mędrcy świata, monarchowie,
gdzie spiesznie dążycie?
Powiedzcież nam, trzej Królowie.
Chcecie widzieć Dziecię?
Ono w żłobie, nie ma tronu
i berła nie dzierży,
a proroctwo Jego zgonu
już się w świecie szerzy.
II. Mędrcy świata, złość okrutna
Dziecię prześladuje,
wieść okropna, wieść to smutna,
Herod spisek knuje.
Nic monarchów nie odstrasza,
do Betlejem spieszą,
gwiazda Zbawcę im ogłasza,
nadzieją się cieszą.
III. Przed Maryją stają społem,
niosą Panu dary.
Przed Jezusem biją czołem,
składają ofiary.
Trzykroć szczęśliwi Królowie,
któż wam nie zazdrości?
Cóż my damy, kto nam powie,
pałając z miłości?
IV. Tak, jak każą nam kapłani,
damy dar troisty:
modły, pracę niosąc w dani i żar serca czysty.
To kadzidło, mirrę, złoto
niesiem, Jezu, szczerze;
Co dajemy Ci z ochotą
od nas przyjm w ofierze.
Obecnie kolęda „Mędrcy świata” najczęściej wykonywana jest w kościołach w dniu 6 stycznia (Objawienie Pańskie) oraz podczas przemarszu tzw. Orszaków Trzech Króli ulicami miast.
Kolędę „Mędrcy świata” w swoim repertuarze posiadają m.in. Anna Jurksztowicz, Krzysztof Cugowski, Hanna Banaszak, Edyta Geppert, Anna Maria Jopek.
Źródła: Polskie kolędy i pastorałki: antologia, Kraków 1989; Cyfrowa Biblioteka Piosenki Polskiej.