- Jesteśmy na Osiedlu Marynarzy, gdzie w 1945 r. osiedlili się członkowie Morskiej Grupy Operacyjnej, która miała za zadanie przejęcie i zagospodarowanie odzyskanych terenów – opowiadał przewodnik PTTK Karol Wyszyński podczas spaceru śladami osiedleń pionierów Elbląga i pokazał zdjęcie. - O, ja tu jestem na zdjęciu – wskazał niespodziewanie jeden z uczestników spaceru. - Miałem wtedy 19 lat.
- Chcemy ożywić wspomnienia dotyczące pierwszych powojennych mieszkańców i udało się, bo właśnie spotkaliśmy pana Witolda Grodziewicza [jak się okazało, członka Straży Portowej, który do Elbląga przyjechał 6 czerwca 1945 r. z Morską Grupą Operacyjną – red.] - mówiła Karolina Śluz z Centrum Spotkań Europejskich Światowid. - Wybrane wspomnienia znajdą się w filmie dokumentalnym, powstanie także miejski przewodnik w formie e-booka, gdzie narratorami będą pionierzy i ci, którzy z relacji rodziców, dziadków pamiętają Elbląg z czasów powojennych. Z panem Witoldem już jesteśmy umówieni na spotkanie (uśmiech).
Pan Witold mówił o szabrownikach, o tym, co Rosjanie robili w Elblągu tuż po wojnie, o tym, że był w AK i że swoje wspomnienia spisał w kronice.
Ze spotkania z pionierem skorzystał już przewodnik PTTK Karol Wyszyński, który chciał się dowiedzieć, gdzie po wojnie stacjonował oddział Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Na Bema. Tam, gdzie jest przedszkole, koło mleczarni – "od ręki” problem rozwiązał pan Witold.
Karol Wyszyński prowadził dziś (29 czerwca) spacerowiczów śladami pionierów Elbląga. Pierwszy przystanek – Sportowa Szkoła Podstawowa nr 3 przy ul. Agrykola.
- Elbląg został zdobyty 12 lutego 1945, a następnie ograbiony przez żołnierzy radzieckich, ale szabrowników – zwykłych i tych „rządowych” - mówił. - Jako przykład można podać zdarzenie z 1946 r., gdy posterunek zaporowy milicji zatrzymał samochód z Wrocławia, który wywoził … dźwig tramwajowy.
Był też akcent sportowy: - W maju 1945 r. na stadionie – wówczas szkolnym – przy ul. Agrykola rozegrano mecz piłki nożnej pomiędzy drużyną Armii Czerwonej a zorganizowaną naprędce drużyną polską. Wygrali Rosjanie 2:3 – przypomniał przewodnik.
O początkach polskiego życia na tzw. ziemiach odzyskanych po II wojnie światowej opowiada książka z 1954 r. „Miasto nowych ludzi” autorstwa Janiny Dziarnowskiej.
- Na jej kartach ani razu nie pada nazwa Elbląg, ale z opisów jasno widać, że chodzi o nasze miasto – mówił Karol Wyszyński.
Dalej opowiadał o tym, że w SP 3 odbyło się pierwsze przedstawienie teatru zawodowego, a na ul. Sienkiewicza, w jednym pokoju, mieściła się biblioteka, którą przeniesiono w listopadzie 1945 r. z ul. Chopina. Pierwsze książki pochodziły z darowizny mieszkańców Kielc.
Karol Wyszyński wskazywał na ul. Kopernika, gdzie mieścił się hotel nauczycielski i Skłodowskiej, gdzie była pierwsza księgarnia.
- Ludność napływowa, ale i część robotników przymusowych, którzy zdecydowali się tu zostać, osiedlała się blisko jednostek radzieckich ze względu na bezpieczeństwo – mówił przewodnik. - Było w mieście bowiem dużo „maruderów” niemieckich, byli policjanci, gestapowcy, którzy stanowili zagrożenie dla osiedleńców. Byli też i polscy rabusie. Początkowo więc nowi mieszkańcy osiedlali się na ul. Pionierskiej, Osiedlu Marynarzy, dopiero później zaczęli zajmować inne domy. Osiedlanie się dobrze pokazuje film „Prawo i pięść” - polecał Karol Wyszyński.
Dalej spacerowiczom opowiadał m.in. o pierwszym sklepie spożywczym, piekarni i hotelu przy ul. Beniowskiego, a także o spółdzielni spożywców. Opowiadał o Osiedlu Marynarzy i Morskiej Grupie Operacyjnej, o tym, że na ul. Pionierskiej pod nr 32 w czerwcu 1945 r. powstała siedziba starostwa (później przeniesiona na al. Grunwaldzką), a także jak ul. Pionierską maszerował pierwszy pochód 1-Majowy.
Pod siedzibą NOT i Komendy Miejskiej Policji przy ul. Królewieckiej również był rys historyczny, a spacerowicze kierowali się w stronę placu Słowiańskiego.
