"Elementaria" to w telegraficznym skrócie wystawa "o pięknie, które tkwi w geometrii", chociaż stojących za nią znaczeń jest znacznie więcej. Wczoraj (7 października) jej wernisaż odbył się w Centrum Sztuki Galerii EL. Zobacz zdjęcia.
Kształty, barwy, proporcje...
Jakie są "składniki" nowej ekspozycji? Prace przygotowane przez Alicję Panasiewicz i Adama Panasiewicza z grupy not a Number uzupełnione zostały o elementy kolekcji MMA z Hünfeld z nurtu abstrakcji geometrycznej. Galeria EL zawdzięcza ten zbiór Gerardowi Kwiatkowskiemu, bo te dzieła pochodzą z jego prywatnej kolekcji. Nie bez znaczenia jest też samo miejsce, w którym odbyła się wystawa. Kolejny raz inspiracją dla przygotowania ekspozycji była sama galeria i architektura zdesakralizowanej świątyni.
Dodajmy w tym miejscu, że członkowie grupy not a Number są też pracownikami naukowymi Wydziału Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Co o nowej ekspozycji mówią sami artyści?
- Chcieliśmy odnieść się do tego miejsca, które jest absolutnie niesamowite – tak podczas otwarcia wernisażu mówiła o Galerii EL Alicja Panasiewicz. - Genius loci tego miejsca, tej gotyckiej budowli, dla państwa bardzo dobrze znany, dla nas jest inspiracją do działań geometrycznych. Jak wiemy, gotyckie budowle zawierały w sobie wiedzę matematyczną ówczesnego świata – podkreśliła. Drugą inspiracją była dla artystów wspomniana już kolekcja MMA. Dodajmy, że ważnym czynnikiem kształtującym ekspozycję jest traktat Elementy, którego autorem jest Euklides. Swoją rolę w całej wystawie odgrywają barwy, proporcje czy średniowieczna kosmogonia... Jak widać trochę tych zjawisk, definicji, znaczeń, historii itp., itd. stoi za "Elementariami" i nie sposób wymienić tu wszystkiego.
- Bardzo podoba mi się relacja (naszych prac – red.) z kolekcją MMA, to, że możemy zmierzyć się z tym kodem kolorystycznym – zaznaczył Adam Panasiewicz. W swoim wystąpieniu wskazywał m. in. na zależności zachodzące między bryłą a obrazem, które można zaobserwować na wystawie.
- Mamy tu do czynienia z takim momentem historii, w jakim geometria wkracza w przestrzeń architektoniczną – mówił o ekspozycji Stanisław Małecki, kurator wystawy. - Ciekawe jest również to, że mogliśmy połączyć to wszystko z obrazami z kolekcji MMA – dodał. - Zapraszamy do tego, by dotknąć tych przedmiotów, które znajdują się na drugim piętrze, eksperymentować z nimi i poczuć się jak w gabinecie geometry – zachęcał. Podkreślił również, że grupa not a Number funkcjonuje od 6 lat, a nowa ekspozycja umożliwia zobaczenie jej twórczości w pigułce. - To twórczość intermedialna, związana z matematyką, geometrią i abstrakcją - tłumaczył.
Opisać porządek świata
Jak powstawała ta wystawa?
- Mieliśmy ok. 2 lat, żeby głęboko się nad nią zastanowić – mówi Alicja Panasiewicz. - Wyjątkowość tego miejsca to był chyba najważniejszy element, który był inspiracją dla projektu, a także wykorzystanie geometrii "zaklętej" w architekturze gotyckiej. Katedry czy świątynie opisywały cały porządek świata, do tego chcieliśmy nawiązać, a także do światowej sławy kolekcji MMA, która jest w posiadaniu galerii. Możliwość obcowania z tymi dziełami też jest dla nas niesamowita, ten kolor rzeczywiście "świeci", a kształty są hipnotyzujące, pochłaniające...
Zwracającymi uwagę elementami wystawy są obiekty znajdujące się w prezbiterium, swego rodzaju labirynt i kula... eteru.
- Prezbiterium jest tu miejscem jakby osobnym, również jego geometria jest bardzo specyficzna – mówi Alicja Panasiewicz. - W tym miejscu umieściliśmy więc coś oddzielnego w stosunku do reszty wystawy. Odnieśliśmy się do piątego elementu, czyli eteru, który w kosmogonii średniowiecznej pojawił się później – podkreśla. Obok eteru są na wystawie obecne cztery żywioły, warto też wspomnieć o... jednak nie będziemy tu rozwijali wątku tego, jak w starożytności czy średniowieczu ludzie postrzegali rzeczywistość. - Jednym z celów sztuki geometrycznej jest poszukiwanie albo ukazywanie ukrytego porządku świata – dodaje artystka.
"Mierzenie przyjemności estetycznej"
- Chodzi nam o ukazanie pewnej relacji do współczesności i przedstawienie tego, jak dawniej pojmowano rzeczywistość w sensie kognitywistycznym, jakie były granice tego poznania – mówi o wystawie Adam Panasiewicz. - Dziś nie wiemy, że w szkole uczymy się geometrii Euklidesa czy nie znamy pojęcia eteru. Chcemy w "Elementariach" odnieść się do tego, że dawniej, chociaż ludzie mogli być mniej wykształceni, "mocniej" opisywali rzeczywistość. Dziś to nam umyka, prawdopodobnie dlatego, że wiedza o naszym świecie jest zgromadzona w internecie. Dobrze jest jednak zanurzyć się w przeszłość, żeby lepiej zrozumieć, na jakim etapie teraz jesteśmy. To również jest ważny aspekt tej wystawy – podkreśla artysta.
Na koniec ciekawostka. Jak podkreślają nasi rozmówcy, jeden z XX-wiecznych matematyków opracował swego rodzaju wzór na "mierzenie przyjemności estetycznej".
- Absolutnie zafascynowała nas ta koncepcja. Ten matematyk uważał, że można podłożyć pewne dane i zbadać, co jest przyjemne, a co nie. Oczywiście gdy wprowadzimy takie dane do komputera, okaże się, że nijak to się ma do rzeczywistości - zaznaczają. Jak podkreślają członkowie grupy not a Number, w swojej twórczości często szukają również takich idei, które po czasie okazały się być niezgodne z rzeczywistością. Potem przekładają je na język sztuki współczesnej.
Ci, którzy chcą zmierzyć poziom przyjemności estetycznej płynącej z obcowania z "Elementariami", do 14 listopada mają czas na odwiedzenie Galerii EL. Prawdopodobnie obejdzie się bez matematycznych wzorów i komputerowych obliczeń.
