Gdzie mieściła się w dawnym Elblągu ulica Hanzy? W którym miejscu funkcjonowała miejska szkoła zawodowa dla dziewcząt? Na te i inne pytania odpowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK. Zapraszamy do lektury kolejnego odcinka cyklu „Historia elbląskich ulic”.
Przebiega od ul. Armii Krajowej do ul. Królewieckiej i Winnej. Przed 1901 r. nazwana jako Bielenia (Bleicherstrasse), nazwa pochodziła od wybielacza. Około 1924 r. otrzymała miano ul. Hanzy (Hansaestrasse). Obecna nazwę otrzymała po 1945 r.
Ze starej zabudowy zachowały się tylko budynki po lewej stronie (patrząc w stronę ul. Armii Krajowej) za skrzyżowaniem z ul. Zacisze. Miejsce po prawej stronie od lat 90. zajmuje miasteczko handlowe. Od strony ul. Armii Krajowej przed wojną istniała willa zbudowana przez znanego mistrza budowlanego Otto Depmeyera dla lekarza Mullera. Na końcu ulicy, przy skrzyżowaniu z ul. Winną, postawiono w latach 50. budynek wielorodzinny, w ostatnim czasie nieco zmodernizowany.
Zacisze
Przebiega od ul. Pocztowej do ul. 12 Lutego. Po raz pierwszy zaistniała jako uliczka Drewniana (Brettergasse). Później odcinek od Pocztowej do Winnej nazywano Przy Starym Słońcu, tak samo nazywała się zresztą pobliska karczma. Odcinek od Winnej do 12 Lutego był określany jako ul. Deskowa (Bretter Gasse).
W 1923 r. całą ulicę przemianowano na ul. Słoneczną (Sonnenstrasse), podobnie jak dalszy odcinek ulicy, prowadzący aż do dzisiejszej ul. Traugutta. Po 1945 r. nazwę spolszczono.
W 1987 roku przebudowano skrzyżowanie ul. Słonecznej z ul. 12 Lutego, zamykając jeden z wjazdów i dzieląc ulicę Słoneczną na dwie części. Odcinek od Pocztowej do 12 Lutego nazwano ul. Zacisze.
Na początku ulicy po prawej stronie, patrząc od ul. Królewieckie,j stoi dawny pałacyk Adolfa Neufeldta, pobudowany w latach 70. XIX w. w stylu eklektycznym. O zakładach Neufeldta pisałem przy okazji ul. Pocztowej.
W pałacyku zachował się ciekawy wystrój (patrz zdjęcie), obecnie jest wynajmowany przez wiele firm i instytucji. W czasach PRL mieściły się tutaj biura magazynów Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców. Obok pałacyku znajduje się dawny budynek fabryczny, w którym jeszcze niedawno mieściły się różne sklepy, stoiska spożywcze. Obecnie trwa remont elewacji, który wykonuje jedna z elbląskich firm.
Na odcinku między ul. Powstańców Warszawskich a Królewiecką jeszcze do lat 80. przebiegły tory kolejowe, łączące dworzec Elbląg z Elbląg Zdrój. Do dzisiaj pozostały ślady po torach dawnej bocznicy zakładów Neufeldta.
Przy ulicy Zacisze zachowała się większość dawnej zabudowy, w tym kamienica (po lewej stronie patrząc w stronę 12 Lutego) Miejskiej Szkoły Zawodowej dla Dziewcząt (Stadt Madchenberufst-schule). W 1929 r. szkołę przeniesiono do nowego budynku przy ul. Królewieckiej 128. Dzisiaj naprzeciwko kamienicy, w której mieściła się szkoła dla dziewcząt, znajduje się bursa szkolna.
Przed końcem ulicy Zacisze, po prawej stronie, znajduje się dawna posiadłość Ottto Depmeyera, która powstała w 1885 r. W 1925 r., już po śmierci budowniczego, zamieszkał tu ówczesny prezydent policji Eugen Dorsch. W czasach PRL-u mieściło się tutaj przedszkole zakładowe Zamechu, a obecnie jeden z banków spółdzielczych. Na ścianie posiadłości od strony ul. Zacisze zachował się gmerk Otto Depmeyera, czyli znak osobisty i rodzinny umieszczany na pieczęciach, przedmiotach użytkowych, wyrobach i budowlach, najczęściej jako sygnatura autora dzieła.
Za bankiem znajduje się willa, która kilka lat temu została przekazana przez miasto samorządowi województwa. Po renowacji urządzono w niej siedzibę regionalnego biura Urzędu Marszałkowskiego.
Pestalozziego
Ulica Jana Henryka Pestalozziego (Pestalozzistrasse) przebiega od ul. Zacisze do ul. Armii Krajowej. Istniała już w XIV w., nazywano ją wtedy ul. Szeroką (Breitestrasse). Znajdowała się poza murami miasta i prowadziła do ówczesnej Grobli Złodziejskiej.
W XIX w. zmieniono nazwę na ul. Loży (Logengasse). W 1937 r. nadano jej obecną nazwę, na cześć szwajcarskiego pedagoga i pisarza, twórcy pierwszej teorii nauczania początkowego. Nazwa przetrwała do dzisiaj. O omawianym dziś rejonie pisałem przy okazji opisu ul. Armii Krajowej.