Prabuty są znane ze szpitala, leczącego choroby płuc. Z miastem wiąże się jednak wiele ciekawych historii, które w kolejnym odcinku naszego cyklu przybliży Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Fontanna z Berlina
Po zniszczeniu pruskiego grodu Krzyżacy zbudowali drewniany zamek. W 1255 r. miejscowość przeszła na własność biskupstwa pomezańskiego, utworzonego w 1250 r. W 1277 r. powstał zamek murowany.
W połowie XIV w. w Prabutach wybudowano synagogę, a na przełomie XIII/XIV w. kaplicę zamkową pw. Najświętszej Marii Panny. Po reformacji nazywano ją kościołem polskim, służyła bowiem katolickim wyznawcom zamieszkującym miasto i okolice. Do dzisiaj zachował się dawny barokowy wystrój świątyni, a także cytaty z Pisma Świętego w języku polskim i niemieckim.
Na początku XIV w. w Prabutach powstała szkoła zamkowa, przekształcona później w miejską, a w 1450 r. miasto przystąpił do Związku Pruskiego. Zwolenników związku po roku z miasta wypędził biskup pomezański Caspar.
W 1458 r. w Prabutach został zawarty rozejm w toczącej się wówczas wojnie trzynastoletniej, a w wyniku pokoju toruńskiego (1466 r.) Prabuty pozostały we władaniu biskupstwa pomezańskiego, zlikwidowanego zresztą w 1525 r. podczas reformacji.
W 1876 r. miasto zyskało połączenie kolejowe z Malborkiem i Iławą, a w 1899 r. z Jabłonowem Pomorskim.
Dwukrotnie w mieście „gościły” wojska francuskie w Prabutach: w 1807 i w 1897, były też kilkakrotnie wojska rosyjskie, każda taka „wizyta” wiązała się ze zniszczeniami i kontrybucjami.
W 1939 r. znajdował się tutaj obóz jeniecki Dulag, w którym krótko przebywali polscy żołnierze, również z Westerplatte z ich dowódcą mjr. H. Sucharskim. W 1945 r. miasto zostało zniszczone przez Armię Czerwoną, mimo że nie toczyły się o nie żadne walki. Cegły ze zniszczonych budynków powędrowały do Warszawy na jej odbudowę.
Na rynku, w miejscu gdzie do 1868 r. znajdował się ratusz, w latach 20. XX w. umieszczono fontannę pozyskaną z Berlina. Sama fontanna powstała w 1900 r., jej szczyt zdobiła postać rycerza Rolanda. Po 1945 r. postać ta zniknęła, ostatnio przywrócono ją dzięki miejscowemu rzeźbiarzowi Mariuszowi Białeckiemu. Fontana jest bogato zdobiona, oprócz pięciu lwów znajdują się tutaj też inne zwierzęta.
Szpital chorób płuc
W Prabutach znajduje się szpital zajmujący się leczeniem chorób płuc. Budynek szpitala powstał na przełomie lat 20 i 30 XX w. jako szpital psychiatryczny, był to wówczas bardzo nowoczesny obiekt. W 1939 r. hitlerowcy zlikwidowali zakład psychiatryczny, mordując część pacjentów, a część wywożąc do szpitala psychiatrycznego w Starogardzie Gdańskim, gdzie wkrótce też zostali zamordowani. Następnie obiekt był szpitalem dla wojska, najpierw niemieckiego, później Armii Czerwonej. W 1946 r. budynki przekazano władzom polskim, powstało tam sanatorium przeciwgruźlicze. W tamtym okresie gruźlica była chorobą powszechną.
W 1993 roku sanatorium przekształcono w szpital specjalistyczny chorób płuc, który działa do dzisiaj.