Gdzie mieścił się Gwiezdny Szaniec, Bonanza i szkoła podstawowa dla dzieci z ubogich rodzin? O tych i innych ciekawostkach w kolejnym odcinku „Historii elbląskich ulic” opowiada Karol Wyszyński, przewodnik PTTK.
Przebiega od ul. Królewieckiej do Ogólnej, przez dzielnice Rakowo, Na Stoku, Kępa Północna i Zawada. W XIX w. odcinek od Królewieckiej do obecnej Gwiezdnej, obejmującej wówczas i ul. Brzozową nosił nazwę Gwiezdna (Sternstrasse). Dalej mieściło się już tak zwane Pastwisko Wewnętrzne (Der innere Anger), bo tam właśnie ówcześni mieszkańcy wypasali bydło. Pod koniec XIX w. polną wówczas drogę określano jedną nazwą – ul. Wysoka (Hochstrasse). Po 1945 roku nazwę spolszczono, a w 1947 roku patronem ulicy został płk. Stanisław Dąbek, dowódca obrońcy Kępy Oksywskiej w 1939 r. 16 września 1989 roku na skwerze przed jednym z budynków odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą Dąbkowi.
Ulica Dąbka była polną drogą do lat 60. XX wieku, kiedy po jej obu stronach rozpoczęto budowę osiedli mieszkaniowych. Dzisiaj to szeroka dwujezdniowa arteria, łącząca elbląskie sypialnie z centrum miasta. Jej obecny przebieg to efekt modernizacji najpierw w latach 90., a następnie w 2002 roku, kiedy to została uruchomiona linia tramwajowa. Z dawnej zabudowy w początkowym biegu ulicy pozostały nieliczne budynki, w większości to już nowe budowle.
Przed ul. Gwiezdną wznoszona jest obecnie siedziba Sądu Okręgowego, która ma być najwyższym budynkiem sądowym w Polsce. Obecnie siedziba Sądu Rejonowego, Prokuratury Rejonowej oraz jednego z banków zajmuje gmach po przeciwnej stronie ulicy. Do lat 90. mieścił się tutaj hotel robotniczy Elbląskiego Kombinatu Budowlanego.
Przed skrzyżowaniem z al. Piłsudskiego znajduje się Targowisko Miejskie, przeniesione tu w końcu lat 60. z rejonu ul. Gwiezdnej. Przed wojną tuż obok mieścił się Cmentarz Północny, o czym przypomina okolicznościowa tablica.
Do czasów utworzenia województwa elbląskiego (1975 r.) ulica Dąbka za skrzyżowaniem z obecną al. Piłsudskiego (dawniej 22 lipca) była zabudowana małymi domkami jednorodzinnymi. Dzisiaj po większości z nich nie ma śladu (zostało kilka przy ul. Węgrowskiej), w ich miejsce powstały wielorodzinne budynki mieszkalne, wieżowce i sklepy.
Teren po drugiej stronie ulicy, gdzie dzisiaj mieści się rozbudowane niedawno centrum handlowe, jeszcze w latach 90. świecił pustkami. Dawniej należał do Pracowniczych Ogrodów Działkowych, potem do spółdzielni mieszkaniowej, która w latach 80. chciała tutaj budować wieżowce. Teren był jednak zbyt podmokły, więc prace przerwano. Sprzęt budowlany pojawił się tu pod koniec lat 90., kiedy działkę – wtedy już należącą do miasta – kupił prywatny inwestor i wybudował na niej pierwszą w Elblągu galerię handlową.
Gwiezdna
Zajmuje przestrzeń pomiędzy ulicami Dąbka, Robotniczą i Brzozową. Jej nazwa pochodzi od szańca zbudowanego przez Szwedów w 1627 roku. Do 1937 r. tę samą nazwę nosiły także obecna ul. Brzozowa i południowy odcinek obecnej ul. Płk. Dąbka.
Przy Gwiezdnej w latach 30. powstała szkoła podstawowa dla dzieci z ubogich rodzin (Margaretenschule). Po 1945 r. urządzono w tym miejscu Dom Handlowy MHD (Miejski Handel Detaliczny), dzisiaj mieści się tu wiele niezależnych od siebie sklepów. W XVII w. w tym miejscu mieściła się strzelnica Bractwa Kurkowego.
Na Gwiezdnej do końca lat 60. mieściło się targowisko miejskie, na którym handlowano artykułami, przywożonymi przez rolników z pobliskich wiosek. Tuż obok zbudowano pawilon handlowo-usługowy wraz z siedzibą Elbląskiej Spółdzielni Mieszkaniowej Sielanka. Obok mieszczą się delikatesy, w których od 1971 roku do lat 90. działała restauracja Gwiezdna.
Brzozowa
Po jednej stronie ulica jest zabudowana domami mieszkalnymi z „plombą” handlową. W latach 60. mieściła się tutaj jedna z pijalni piwa, nazywana przez mieszkańców „Bonanzą”. Obiekt spłonął w drugiej połowie lat 80. Podpaliła go jedna z mieszkanek, zdenerwowana tym, że... jej mąż zbyt często przesiadywał w tym lokalu.