3 czerwca 1949 r. egzekutywa komitetu powiatowego PZPR w Elblągu zajmowała się problemem spółdzielczości gminnej oraz analizowała sprawę zawiązania podstawowych org. partyjnych w majątkach państwowych. „Towarzysze” podkreślali potrzebę dokładnej selekcji kadr – tak aby do partii wszedł tylko element najbardziej wartościowy.
Niestety praktyka odbiegała daleko od teorii. W trakcie posiedzenia uskarżano się m. in. na komitet gminny w Żurawcu, gdzie sekretarz zupełnie nie daje sobie rady. Narzekano, że element ludzki zamieszkujący gm. Milejewo jest zły (sic!) i to ma największy wpływ na niesatysfakcjonującą pracę gminnej spółdzielni. Członkowie elbląskiej organizacji partyjnej wskazywali, że w gminnej spółdzielni w Jegłowniku, trzeba zmienić zarząd, gdyż panują tam kumoterskie stosunki. Wskazywano na elementy utrudniające pracę wielu spółdzielni na terenie powiatu elbląskiego m.in. brak środków lokomocji, co przyczyniało się do podrożenia kosztów handlowych gminnych spółdzielni i w efekcie powodowało ich nieefektywność ekonomiczną.
Potrzeba dokładnej selekcji kadr – tak aby do partii wszedł tylko element najbardziej wartościowy
- Sprawę zawiązania podstawowych org. partyjnych w majątkach państwowych powierzyć tow. Cichockiemu z tym że, użyje on do tej pracy słuchaczy C.S.A.R. – jako tych, którzy sami są z majątków państwowych. Słuchacze ci winni nawiązać bliski kontakt z pracownikami P.G.R., pokazać im szkołę C.S.A.R-u i spośród tych którzy będą nam bliscy ideowo stworzyć organizację podstawową. Tow. Jarosiński zwrócił uwagę na konieczność dokładnej selekcji, tak aby do partii wszedł tylko element najbardziej wartościowy.
Najgorzej przedstawia się sytuacja komitetu gminnego w Żurawcu, gdzie sekretarz zupełnie nie daje sobie rady. Zachodzi konieczność zmiany go.
- Tow. Zankiewicz - instr. organizacyjny zdał sprawozdanie z prac za które jest odpowiedzialny. Akcja 1-szo majowa pomimo dużych trudności udała się. Przekazanie w teren uchwał ostatniego Plenum KC nie zostało w 100 proc. wykonane z powodu braku prelegentów. Ogólnie wszystkie akcje jeżeli się nie udają, to z braku środka lokomocji oraz niedopisania prelegentów. Prace poszczególnych sekretarzy komitetów gminnych, jeszcze nadal nie są na poziomie. Najgorzej przedstawia się sytuacja komitetu gminnego w Żurawcu, gdzie sekretarz zupełnie nie daje sobie rady. Zachodzi konieczność zmiany go. Po dyskusji – postawiono dążyć do dania stałych prelegentów na gminy a nawet gromady – zrealizowanie tego postanowienia z braku ludzi będzie się odbywało stopniowo.
Dla mleczarni dużą konkurencją jest sprzedaż mleka i masła na rynku, ponieważ osadnik niekontrolowany sprzedaje mleko gorsze, często z wodą, co w efekcie daje mu większy zysk
- Sprawozdanie ze stanu mleczarni pow. sam. chłopskiej zdał ob. Suszek Kier. Ze sprawozdania wynika, że największą trudnością w pracy mleczarni jest nieufność chłopów do mleczarni i dążenie ich do sprzedaży mleka bezpośrednio do konsumenta. Poza tym dla mleczarni dużą konkurencją jest sprzedaż mleka i masła na rynku, ponieważ osadnik niekontrolowany sprzedaje mleko gorsze, często z wodą, co w efekcie daje mu większy zysk aniżeli sprzedaż do mleczarni, która płaci za jednostkę tłuszczu. Dla uzyskania zaufania osadnika, dąży mleczarnia do szybszego stworzenia komitetów kontrolnych, złożonych z chłopów, co powoli im na stwierdzenie że mleczarnia pracuje uczciwie, ale również wymaga pełnej uczciwości od dostawcy. Po dyskusji postanowiono, że kierownictwo mleczarni przedłoży na piśmie swe dezyderaty w sprawie zwiększenia przeróbki mleka oraz rozbudowy sieci mleczarni w powiecie.
Obecnie jest w rozpracowaniu sprawa przejęcia [przez spółdzielnię w Tolkmicku] jako filię spółdzielni w Krynicy Morskiej, która pracuje b. słabo.
Tolkmicko. Spółdzielnia prowadzona jest dobrze, za ubiegły rok dała 350.000 zł nadwyżki, obrotów ma około 6 mil. złotych miesięcznie. Ośrodek maszynowy prowadzony jest dobrze, dał on tylko 50,000 zł straty i posiada 5 traktorów. Spółdzielnia posiada dwie filie w Kadyny i Pogrodziu, obecnie jest w rozpracowaniu sprawa przejęcia jako filię spółdzielni w Krynicy Morskiej, która pracuje b. słabo.
Element ludzki zamieszkujący gm. Milejewo jest zły i to ma największy wpływ na pracę spółdzielni
Milejewo. Spółdzielnia pracuje b. słabo. Obroty wynoszą około 1.300.000 zł. W ciągu pół roku zmieniło się 5 kierowników co hamuje rozwój spółdzielczości. Element ludzki zamieszkujący gm. Milejewo jest zły i to ma największy wpływ na pracę spółdzielni. Ośrodek maszynowy poważnie obciąża spółdzielnię. Są trudności w obsadzaniu stanowisk właściwymi ludźmi.
Pomorska Wieś - Ośrodek Maszynowy jest źle prowadzony, niedobory jego wynoszą 250.000 zł. Spółdzielni brak jest środka lokomocji, co podraża im koszty handlowe, gdyż muszą korzystać z furmanek
Pomorska Wieś. W ciągu ostatniego pół roku obroty spółdzielni wzrosły kilkakrotnie i wynoszą obecnie około 4.500.000 zł miesięcznie. Są prowadzone 2 filie, piekarnia i masarnia. Ośrodek Maszynowy jest źle prowadzony, niedobory jego wynoszą 250.000 zł. Spółdzielni brak jest środka lokomocji, co podraża im koszty handlowe, gdyż muszą korzystać z furmanek. Dobrze pracuje rada nadzorcza.
Elbląg-Nowakowo - w zarządzie spółdzielni nie ma chłopów, Rada Nadzorcza pracuje słabo
Elbląg-Nowakowo. Działalność handlowa dobra, obroty gotówkowe są duże, szczególnie spędy żywca dają dobry dochód. W zarządzie spółdzielni nie ma chłopów, Rada Nadzorcza pracuje słabo. O.M. [Ośrodek Maszynowy] w ostatnim okresie wybitnie poprawił się.
Jegłownik - zarząd spółdzielni trzeba zmienić – panują tam kumoterskie stosunki
Jegłownik. W ostatnim okresie praca poprawiła się, obroty handlowe zaczynają wzrastać, uruchomiona została torfiarnia, która w pierwszym okresie zamroziła dużo pieniędzy. Zarząd spółdzielni trzeba zmienić, panują tam kumoterskie stosunki, Rada Nadzorcza O.M. ma poważne deficyty.
Dzierząg - Działalność handlowa słaba – często brak jest towarów. M.O. pracuje lepiej niż spółdzielnia (sic!)
Dzierząg – jest to najsłabsza spółdzielnia powiatu. Ostatnio został zmieniony kierownik, pozostała obsada personalna jest też zła. Działalność handlowa słaba – często brak jest towarów. M.O. pracuje lepiej niż spółdzielnia.
Filia w Suchaczu rozwija się należycie. Są tam możliwości prowadzenia dobrej gospody spółdzielczej.
Łęcze – Jest to najbardziej rozbudowana spółdzielnia, posiada 5 filii gromadzkich, co przy zmniejszonym kapitale obrotowym wpłynęło ujemnie na działalność całej spółdzielni. Szczególnie słabo pracują filie w Jagodowie i Kamienicy – deficyt ich jest największy. Filia w Suchaczu rozwija się należycie. Są tam możliwości prowadzenia dobrej gospody spółdzielczej. Zarząd spółdzielni poprawił się, natomiast Rada Nadzorcza w dalszym ciągu pracuje źle. O.M. – rozwija się dobrze, przyczyną pewnych braków jest zły remont traktorów i maszyn przez T.O.R.
Zasadniczy brak w dotychczasowej pracy PZGS - nie położono należytej wagi na społeczny charakter spółdzielni, nie starano się sięgnąć śmiało do dołów gromadzkich
- Ogólnie biorąc sytuacja na terenie spółdzielczości poprawiła się pod względem handlowym, natomiast są poważne braki w pracy komitetów członkowskich, wybranych przy wszystkich spółdzielniach. Komitety członkowskie zajmują się jedynie rozdziałem towarów deficytowych (obuwie, skóra itp.). Po sprawozdaniu tow. Dzięciołkiewicza toczyła się szeroka dyskusja,
w czasie której towarzysze zwrócili uwagę na zasadniczy brak w dotychczasowej pracy PZGS, a mianowicie nie położono należytej wagi na społeczny charakter spółdzielni, nie starano się sięgnąć śmiało do dołów gromadzkich po dobranie ludzi do Zarządów i Rad Nadzorczych
Przy pisaniu artykułu skorzystałem z Protokołu z posiedzenia Egzekutywy K.P. Elbląg dn. 23 VI 49 r. (źródło: Komitet Wojewódzki PZPR w Gdańsku; Archiwum; Dział: Komitet Powiatowy PZPR Elbląg; Tytuł: Protokoły posiedzeń Egzekutywy KP PZPR 1949 r. sygn. 36/IV/1
