Kontynuujemy cykl publikacji na temat materialnego i intelektualnego dziedzictwa Zamechu po roku 1990. W poprzednim odcinku dokonałem porównania, jak infrastruktura zamechowska nad rzeką Elbląg była wykorzystywana w roku 1990 oraz przez jakie podmioty jest wykorzystywana obecnie - 32 lata po rozpoczęciu przekształceń własnościowych. W tym odcinku zamieszczam krótkie noty na temat profili biznesowych tych podmiotów oraz mapy przedstawiające ewolucję przekształceń własnościowych, które doprowadziły do powstania wielu spośród tych podmiotów - pisze Daniel Lewandowski.
Poniższy alfabetyczny rejestr przedsiębiorstw prowadzących działalność na terenie pozamechowskim nad rzeką Elbląg i przy ulicach Stoczniowa, Niska, Dolna należy analizować razem z tabelą opublikowaną w odc. 2. Uwaga: rejestr świadomie pomija rodzaj podmiotu gospodarczego:
AKWA, Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych – specjalizuje się w projektowaniu oraz pracach inwestycyjnych i remontowych w branży instalacji sanitarnych
AMG Investments – firma działająca w branży nieruchomości w zakresie zarządzania obiektami oraz wynajmu powierzchni pod działalność biurową i produkcyjną
Best – odział ogólnokrajowej firmy działającej na rynku usług finansowych, wierzytelności i windykacji
Delta – firma oferuje usługi transportowe (w tym rozładunku, załadunku, przeładunku), magazynowania, wynajmu powierzchni magazynowych i ich logistycznej obsługi
DXC Technology - oddział globalnej firmy świadczącej usługi w zakresie IT dla klientów z całego świata
ELZAMECH, Odlewnia – specjalizuje się w projektowaniu, przygotowaniu technologii i symulacji procesów odlewniczych oraz jednostkowej oraz krótkoseryjnej produkcji odpowiedzialnych odlewów z żeliwa sferoidalnego i szarego
ELZAM–Zamech, Zakład Mechaniczny - świadczy usługi precyzyjnej obróbki wielkogabarytowych elementów dla energetyki, okrętownictwa, cementowni oraz przemysłu wydobywczego
Envi-Chem – przedsiębiorstwo zajmujące się badaniami czynników szkodliwych i uciążliwych na stanowiskach pracy oraz badaniami chemicznymi i środowiskowymi
FLSmidth Maag Gear – elbląski odział międzynarodowego koncernu, zajmującego się projektowaniem, produkcją oraz serwisowaniem przekładni zębatych dla przemysłu wydobywczego oraz cementowego. Działa tu również centrum badawczo-rozwojowe technologii produkcji kół zębatych i łożysk ślizgowych. FLSmidth Maag Gear jest sukcesorem Zamechu w zakresie przekładni zębatych i prawnym właścicielem stosownej dokumentacji technicznej
GE Power - odział globalnego koncernu General Electric. Specjalizuje się w projektowaniu, produkcji, modernizowaniu oraz serwisowaniu turbin parowych do wszystkich typów obiektów energetycznych. W jego skład wchodzi wytwórnia turbin, jedyny w koncernie zakład metalurgiczny (odlewnia staliwa), organizacja serwisu energetycznego oraz Biuro Konstrukcyjne Turbin Parowych. GE Power jest sukcesorem Zamechu w zakresie turbin parowych i prawnym właścicielem stosownej dokumentacji technicznej
GE FieldCORE – elbląski odział globalnej firmy powiązanej z General Electric oferującej szeroko pojęte usługi serwisowe w energetyce (m.in. montaż i uruchamianie)
I.CAR – zakład serwisowy świadczący usługi w zakresie napraw blacharsko-lakierniczych, wynajmu samochodów zastępczych, holowania pojazdów
Impel Defender – oddział ogólnokrajowej grupy Impel zajmującej się usługami ochrony osób i mienia oraz usługami outsourcingu dla wielu innych branż
InfoPower – dostawca rozwiązań, technologii i wsparcia w zakresie IT dla innych podmiotów gospodarczych
KROMET – specjalizuje się w produkcji wielkogabarytowych konstrukcji spawanych (m.in. kadłuby turbinowe, obudowy przekładni, zbiorniki ciśnieniowe, rurociągi) oraz produkcji innych elementów dla turbin i przekładni zębatych
LuxMED – elbląski oddział ogólnokrajowej sieci centrów medycznych oferujących pacjentom usługi lekarskie w wielu dziedzinach medycyny
MEGA, Zakład Usług Technicznych – firma specjalizująca się w produkcji i dystrybucji gazów technicznych, zapewnieniu dostaw energii elektrycznej (szczególnie podmiotom działającym na terenach pozamechowskich) i serwisie urządzeń dźwigowych
Megaform - firma zajmująca się wynajmem i zarządzaniem nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi
Metal Service Center – przedsiębiorstwo specjalizujące się w walcowaniu, cięciu, śrutowaniu, malowaniu, spawaniu, montażu konstrukcji stalowych
MetalExpert - specjalizacją przedsiębiorstwa jest produkcja i świadczenie usług w zakresie kompleksowych dostaw komponentów dla turbin różnego rodzaju oraz zaawansowanej obróbki mechanicznej oraz cieplnej metalu
Metrotest – zespół laboratoriów badawczych, specjalizujących się w badaniach metaloznawczych, ekspertyzach materiałowych stopów metali i wzorcowaniu przyrządów pomiarowych.
Mikro-Serwis – firma zajmująca się instalacją, naprawą oraz konserwacją urządzeń elektrycznych, elektronicznych i optycznych
Omega - przedsiębiorstwo zapewniające kompleksowe usługi transportowe
Partner Serwis – oddział ogólnopolskiej firmy serwisowej wykonującej usługi dla przemysłu w zakresie utrzymania w ruchu maszyn i urządzeń produkcyjnych
Piecobudowa-Gdańsk, Przedsiębiorstwo Budowy Pieców Przemysłowych - prowadzi roboty związane z modernizacją, remontami oraz produkcją kotłów przemysłowych oraz montażem konstrukcji stalowych.
Przedsiębiorstwo Produkcji Łożysk Ślizgowych - zajmuje się produkcją oraz regeneracją łożysk ślizgowych wszelkiego rodzaju gdzie nośnikiem jest biały metal
Reproskan – firma działająca w szeroko rozumianej branży poligraficzno-reklamowej. Oferuje usługi skanowania, powielania oraz projektowania materiałów reklamowych
Rockfin – odział firmy inżynieryjnej specjalizującej się w projektowaniu, produkcji, testowaniu i serwisowaniu systemów olejowych i paliwowych do turbin, generatorów i kompresorów
SCHMID Polska – odział szwajcarskiej grupy Schmid, zakład produkcji kotłów opalanych biomasą drzewną
SIEMENS Energy – odział globalnego koncernu obsługującego segment wytwarzania mocy w zakresie projektowania, produkcji, modernizacji, napraw, serwisu w elektrowniach konwencjonalnych, skojarzonych, jądrowych, odnawialnych źródłach energii
Stokota – oddział międzynarodowego koncernu specjalizującego się w projektowaniu, produkcji, serwisowaniu i naprawie pojazdów zbiornikowych (cystern drogowych i lotniskowych, pojazdów ciśnieniowo-próżniowych i specjalistycznych naczep)
TorPol Oil&Gas – oddział firmy zajmującej się kompleksową realizację zadań inwestycyjnych w sektorze wydobycia i przesyłu ropy naftowej i gazu ziemnego oraz w sektorze przemysłu chemicznego
Zamech Marine – firma oferująca projektowanie, produkcję, montaż, naprawę, serwis układów napędowych do statków oraz sterów strumieniowych. Zamech Marine jest sukcesorem Zamechu w zakresie urządzeń wyposażenia okrętowego i prawnym właścicielem stosownej dokumentacji technicznej
ZAMEL, Grupa Inwestycyjna – firma świadcząca usługi zapewniające utrzymanie ciągłości produkcji w zakładach przemysłowych, w tym transport specjalistyczny, dozorowanie instalacji technicznych, obsługa obiektów przemysłowych, dzierżawa nieruchomości
Zakład Usług Wielobranżowych (ZUW) – naprawa narzędzi pneumatycznych i elektrycznych, drabin, podestów i wózków paletowych, obróbka skrawaniem, obsługa narzędzi modelarskich oraz prace ślusarsko-spawalnicze.
Zamech jak też i jego firmy następcze (ABB Zamech, ABB Alstom Power, Alstom, GE) zasilały swoim potencjałem wiele nowych podmiotów gospodarczych, które powstawały na tkance postzamechowskiej. Transferowano do nich majątek materialny jak też i intelektualny. W ten sposób wykształcona kadra trafiała do nowych przedsiębiorstw, które dzięki temu się rozwijały i mogły dalej powiększać zatrudnienie.
Oddzielnym wątkiem są ci spośród pracowników elbląskiego ABB Zamech, ABB Alstom Power, Alstom, GE, którzy po 1990 związali się z zupełnie innymi podmiotami gospodarczymi, tudzież ważnymi instytucjami administracyjnymi, biznesowymi, politycznymi rozwijając tam swoje kariery i dochodząc do prominentnych pozycji (przykładami niech tu będą chociażby Paweł Olechnowicz, Mirosław Gryszka, Piotr Dobrowolski czy Mirosław Kowalik). Ten aspekt też poprawia bilansu dziedzictwa Zamechu w trzy dekady po jego przekształceniu własnościowym. Tematowi temu poświęcę w przyszłości oddzielne opracowanie.
Trzy spośród powstałych z Zamechu podmiotów (GE Power, FLSmidth Maag Gear oraz Zamech Marine) są prawnymi spadkobiercami zamechowskiej dokumentacji technicznej, odpowiednio turbin parowych, przekładni zębatych i urządzeń wyposażenia okrętowego. Dokumentacja ta otoczona jest troską o utrzymanie jej kompletności i materialnej integralności. W przypadku dokumentacji technicznej turbin parowych została ona w pełni zdigitalizowana, dzięki czemu zapewniono ponad 700 tys. obiektom swego rodzaju „nieśmiertelność”. Dokumentacja ta jest nadal używana do bieżącej serwisowej działalności biznesowej jak też i twórczo wykorzystywana do projektowania nowych rozwiązań konstrukcyjnych. Poświęcę temu tematami w przyszłości oddzielny artykuł.
Przekazywany początkowy majątek materialny (budynki, maszyny, wyposażenie) był dokapitalizowywany przez nowych właścicieli w efekcie czego jego wartość niepomiernie rosła tworząc solidne podstawy do dalszej działalności nowych przedsiębiorstw.
Wszystkie one musiały poczynić znaczące inwestycje, by spełnić wymagania ekologiczne. Sumaryczna ilość emisji przemysłowych generowanych na tym terenie jest bez wątpienia kilkukrotnie mniejsza niż w roku 1990, kończącym działalność Zamechu.
Poniższe mapy (tu link do plików w większej rozdzielczości) pokazują jak i kiedy doszło do powstanie wielu spośród wspomnianych podmiotów gospodarczych. Dla stworzenia tych uproszczonych grafów poczyniłem pewne istotne założenia i wyjaśniłem je w ich legendzie. Jeśli w efekcie poczynionych uproszczeń powstały pewne nieścisłości, to są one niezamierzone, a wszelkie zgłoszone uwagi oraz korekty przeanalizuję i gdy okażą się uzasadnione, wprowadzę je do tego materiału.
Zdaję sobie sprawę z faktu, że przedstawianym przekształceniom własnościowym niejednokrotnie towarzyszyły kontrowersje i były to procesy trudne a nawet bolesne. Moim celem nie jest ich usprawiedliwienie, lecz pokazanie w skali makro procesów, jakie zachodziły w na tym obszarze i doprowadziły do ukształtowania się obecnej sytuacji. W tym miejscu chciałbym podziękować wszystkim, którzy wsparli mnie w zbieraniu i ustalaniu danych do stworzenia tego opracowania. Jest to naprawdę duże grono osób.
Zgromadzone dane na temat ewolucji majątku pozamechowskiego zlokalizowanego nad rzeką Elbląg oraz sposobu jego obecnego wykorzystania potwierdzają - moim zdaniem - tezę, że majątek ten został dobrze spożytkowany i że bilans ponad trzech dekad, jakie upłynęły od rozpoczętej w roku 1990 transformacji, jest tu zdecydowanie dodatni.
Na zakończenie
Głównymi aktorami opisywanej przeze mnie rzeczywistości gospodarczej na terenach pozamechowskich są dzisiejsze elbląskie przedsiębiorstwa i zatrudnione tam załogi. Kieruję do nich podziękowania za godną kontynuację przemysłowych tradycji Zamechu i życzę im powodzenia w przyszłości. Myślę, że, Elbląg i jego mieszkańcy mogą być dumni z historii, które tworzą te przedsiębiorstwa. Przemysł nadal żyje nad rzeką Elbląg i już wkrótce po otwarciu kanału żeglugowego przez Mierzeję i Zalew Wiślany uzyska nowe szanse oraz perspektywy rozwoju.
W roku 1837 Ferdinand Gottlob Schichau założył na rogu dzisiejszych ulic Stoczniowej i Wałowej swój mały warsztat mechaniczny, który – jak się później okazało – stał się zalążkiem nowoczesnego elbląskiego przemysłu. Za 15 lat Elbląg będzie obchodził 200. rocznicę powstania tego przemysłu oraz 800. rocznicę założenia miasta. Z tych 200 lat blisko połowa, a z tych 800 lat ponad połowa przypadnie na okres polski. Wielu współczesnych elblążan „wzdycha” za czasami Schichaua i Komnicka, darząc te postaci szczególnym sentymentem. Zgadzam się, że to bez wątpienia wybitne osobistości z imponującymi osiągnięciami. Pozwolę sobie jednak poczynić uwagę, że w „ich Elblągu” nie było „dla nas” miejsca. Tymczasem w dzisiejszym Elblągu mamy wybitnych przedsiębiorców, którzy swoje talenty i energię oddają naszemu Elblągowi i jego mieszkańcom. Myślę, że to oni zasługują na miano współczesnych elbląskich Schichauów i Komnicków.
W kolejnych odcinkach tego cyklu tematycznego (który wznowię po miesięcznej przerwie) przedstawię losy infrastruktury pozamechowskiej na tzw. Terenie / Fabryce II przy Al. Grunwaldzkiej, ul. Malborskiej i Lotniczej.
cdn
Daniel Lewandowski
PS. Do innych moich związanych tematycznie z Zamechem artykułów można dotrzeć wpisując w przeglądarce „zamech*portel”. Zapraszam do współpracy i kontaktu pod adresem daniel.lewandowski1967@gmail.com