W dzisiejszym odcinku naszego cyklu odwiedzamy gminę Miłoradz, która w latach 1975-1998 należała do województwa elbląskiego. O historii miejscowości Gnojewo opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Gnojewo to wieś położona obecnie w województwie pomorskim, powiecie malborskim i gminie Miłoradz. Znajduje się na Wielkich Żuławach Malborskich pomiędzy Nogatem a Wisłą. Znajduje się w połowie drogi łączącej Malbork z Tczewem, tędy też miała przebiegać tak zwana berlinka łącząca Królewiec z Berlinem.
Po raz pierwszy o Gnojewie mowa w źródłach pisanych z 1323 r. przy okazji wystawienia aktu lokacyjnego dla sąsiedniej Starej Kościelnicy. Gnojewo akt lokacyjny otrzymało 29 czerwca 1339 r., wystawiony został przez wielkiego mistrza Dietricha von Altenburga. Po upadku państwa zakonnego wieś znalazła się na terenie Prus Królewskich, w latach 1920-1939 znajdowała się na terenie Wolnego Miasta Gdańska.
W pierwszej połowie XIV wieku w Gnojewie powstał kościół. Była to wówczas budowa szachulcowa o trzech nawach z dwuspadowym dachem. Pod koniec XIV stulecia budynek świątyni obmurowano cegłą i prawdopodobnie dostawiono wieżę krytą gontem. Kolejna przebudowa miała miejsce w XVIII wieku, zakończyła się w 1725 roku, po 17 latach.
19 stycznia 1818 kościelna wieża się zawaliła. W następnym roku w związku z brakiem możliwości sfinansowanie odbudowy przez katolików kościół ten przejęli ewangelicy. W trakcie remontu pobudowano zakrystię, a w latach 1853-1854 dobudowano wieżę z trzema dzwonami.
Protesty i skargi katolików związane z utratą świątyni spowodowały, że w 1863 r. we wsi pobudowano drugą świątynię. Służy ona katolikom do dzisiaj jako kościół pw. św. Szymona i Judy Apostołów. Wykonano świątynie z żółtej cegły, z dwuspadowym dachem ozdobionym sygnaturką. Posiada neogotycki ołtarz.
W latach 1908-09 przeprowadzono kapitalny remont starszej ze świątyń. W czasie II wojny światowej została ona obrabowana.
W 1957 r. ewangelicy nieskutecznie domagali się zwrotu kościoła, jednocześnie zapadła decyzja o jego rozbiórce, co nie doszło do skutku. Dwa lata później po wpisaniu budowli do rejestru zabytków przekazano ją spółdzielcom rolnym i pełniła funkcję magazynu. Po 1964 r. nastąpiła jej stopniowa dewastacja. Po transformacji ustrojowej próby ratowania zabytku nie powiodły się, w 2012 r. wojewódzki konserwator zabytków cofnął wszelkie pozwolenia na remont towarzystwu, które się tego podjęło.
Przy niszczejącym kościele zachowały się resztki dawnego cmentarza. Ciekawostką jest to, że w tym kościele w 1454 r. modlił się podczas oblegania Malborka król Kazimierz Jagiellończyk.
Przy drodze do Tczewa znajduje się kapliczka pochodząca z końca XV w., w jej środku znajduje się figurka Chrystusa z tego samego okresu. Istnieje legenda, która głosi, że ta kapliczka stojąca pierwotnie obok świątyni przejętej później przez ewangelików przemieściła się w obecne miejsce i tu już pozostała. Przeszła renowację w 2009 r.
Gnojewo do 1945 r. nosiło miano Gnojau, a u zarania swego istnienia określane było jako Gnoyow.