Pacjent ze zdiagnozowanym zaburzeniem osobowości typu borderline (inaczej pograniczne zaburzenie osobowości, BPD) nie potrafi tworzyć trwałych relacji z innymi, w tym stabilnych związków emocjonalnych. Tzw. osobowość pogranicza wykazuje zachowania dysfunkcyjne, jest chwiejna emocjonalnie i ma tendencje do skrajnego postrzegania spraw. Jak wygląda diagnostyka osobowości borderline i jakie są czynniki ryzyka, jeśli chodzi o BPD?
Co to jest osobowość borderline?
Osobowość borderline (ang. borderline personality disorder, BPD) została ujęta po raz pierwszy w klasyfikacji DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego) w 1980 roku, zyskując oficjalny status. To zaburzenie osobowości, które powoduje niekorzystne skutki dla życia pacjenta oraz jego otoczenia. Charakterystyczna dla osób z zaburzeniem osobowości typu borderline jest:
- nadmierna emocjonalność,
- impulsywność,
- skłonność do zachowań ryzykownych,
- wyraźnie zaburzony obraz własnej osoby,
- nieadekwatny do sytuacji gniew,
- przewlekłe poczucie pustki,
- zachowania i tendencje samobójcze,
- niestabilne i pełne skrajności związki interpersonalne.
Osoby z pogranicznym zaburzeniem osobowości często mają problemy z nadużywaniem substancji psychoaktywnych (narkotyki, alkohol). Niemożność kontrolowania impulsów sprawia, że nierzadko miewają problemy finansowo-prawne, objadają się lub lubują się w perwersjach seksualnych. Inne, często obserwowane symptomy to natręctwa, napady paniki, okaleczanie ciała. Osoby z zaburzeniem osobowości borderline cechuje silny i niczym nieuzasadniony lęk przed porzuceniem przez innych.
Jakie są przyczyny osobowości borderline i jak wygląda diagnostyka i leczenie?
Niestety do tej pory nie odkryto jednoznacznej przyczyny rozwoju BPD. Diagnozą zaburzenia osobowości borderline może zająć się doświadczony i wykwalifikowany psycholog lub lekarz psychiatra. Kraków to miasto, w którym znajdziemy wielu świetnych specjalistów zajmujących się rozpoznawaniem zaburzeń osobowości i pomocą pacjentom zmagającym się z różnego typu problemami natury psychicznej. By zdiagnozować borderline, należy spełniać 5 z 9 kryteriów diagnostycznych według klasyfikacji DSM-V, ICD-10.
Jeśli chodzi o metody leczenia, możemy podzielić je na farmakologiczne oraz psychologiczne. Należy zaznaczyć, że dzięki środkom farmakologicznym można jedynie zmniejszyć objawy, takie jak np. lęk, wahania nastroju, a nie “wyleczyć” zaburzenie osobowości. Jako że pacjenci BPD są podatni na uzależnienie się od substancji psychoaktywnych, nie zaleca się używania leków uspokajających, szczególnie pochodnych benzodiazepiny. Jeżeli chodzi o metody psychoterapeutyczne, najwyższą skuteczność wykazuje:
- terapia poznawczo-behawioralną (CBT),
- terapia skoncentrowana na przeniesieniu (TFP),
- terapia psychodynamiczna (zmodyfikowane podejście),
- terapia oparta na mentalizacji (MBT).
Zgłoszenie się do specjalisty i wdrożenie indywidualnie dobranego leczenia pozwala uzyskać dużą poprawę w funkcjonowaniu pacjentów cierpiących z powodu osobowość chwiejną emocjonalni typu borderline.
Jak często i u kogo diagnozuje się zaburzenia osobowości typu borderline?
Częstość występowania zaburzenia osobowości typu borderline w populacji ogólnej (społeczności amerykańskiej i europejskiej) wynosi 0,7–1,8%. Jakie są czynniki ryzyka BPD u osób dorosłych? Zakłada się, że na rozwój zaburzenia może wpływać przemoc:
- emocjonalna,
- fizyczna,
- psychiczna,
- seksualna,
- ekonomiczna.
Do czynników ryzyka zaliczamy też zaniedbywanie, separację i utratę rodziców w dzieciństwie, liczne traumatyczne doświadczenia. Nie sposób nie wspomnieć o uwarunkowaniach genetycznych. Badania wykazały, że dzieci, których rodzice chorują psychicznie (np. na depresję), są bardziej narażone na rozwój pogranicznego zaburzenia osobowości. Co więcej, jeśli BPD występuje w rodzinie, zwiększa to prawdopodobieństwo rozwoju borderline u innych członków. Ryzyko rozwoju choroby zwiększają też czynniki kulturowe, poznawcze i społeczne.
Źródła:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0165178109001346?via%3Dihub
Psychiatria Marek Jarema PZWL Warszawa 2016,
https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/zaburzenia_osobowosci/74280,osobowosc-borderline-informacje-ogolne
