UWAGA!

Razem przeciwko SLAPP. Apel społeczeństwa obywatelskiego

 Elbląg, Zdjęcie stanowi jedynie ilustrację tekstu
Zdjęcie stanowi jedynie ilustrację tekstu (fot. pixabay.com)

W kwietniu 2024 roku weszła w życie unijna Dyrektywa anty-SLAPPowa, która jest odpowiedzią na zjawisko pozywania dziennikarzy, aktywistów czy naukowców za krytykę osób wpływowych czy nagłaśnianie nadużyć władzy. Kraje członkowskie, w tym Polska, mają obecnie dwa lata na jej implementację do swoich systemów prawnych. Jednak samo wdrożenie dyrektywy do polskiego prawodawstwa nie wystarczy. My, dziennikarze, wydawcy, przedstawiciele i przedstawicielki organizacji pozarządowych, grup aktywistycznych, środowiska akademickiego i naukowego podkreślamy, że do efektywnego zajęcia się problemem SLAPPów potrzebna jest gruntowna rewizja polskiego prawa i przyjęcie ambitnych rozwiązań, które wykraczają poza minimalne wytyczne Dyrektywy.

SLAPPy, strategiczne działania prawne zmierzające do stłumienia debaty publicznej, to sprawy inicjowane w celu pognębienia osoby bądź organizacji wypowiadającej się na tematy istotne publicznie. Inicjator SLAPPu dysponuje zazwyczaj znacząco większą władzą ekonomiczną lub polityczną od osoby pozywanej lub oskarżonej.

Z uznaniem przyjmujemy publiczne wypowiedzi Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara o zagrożeniu jakie SLAPPy stanowią dla wolności słowa. Biorąc pod uwagę najwyższe poszanowanie dla unijnych wymogów ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości oraz zbliżającą się polską prezydencję w Radzie UE, żywimy uzasadnioną nadzieję, że nasz kraj zdecyduje się dać przykład jako pionier europejskiej legislacji anty-SLAPPowej. W celu wsparcia prac legislacyjnych nad regulacjami anty-SLAPP, Polska Grupa Robocza przeciw SLAPPom, w tym HFPC wraz z ARTICLE 19 i Siecią Obywatelską Watchdog Polska przestawiają dokument Propozycje zmian prawnych w celu wdrożenia dyrektywy w sprawie ochrony osób, które angażują się w debatę publiczną, przed ewidentnie bezpodstawnymi lub stanowiącymi nadużycie postępowaniami sądowymi („strategiczne powództwa zmierzające do stłumienia debaty publicznej” tzw. SLAPP).

Propozycja zmian została sformułowana w oparciu o pogłębioną analizę Dyrektywy anty-SLAPPowej, prawa polskiego, międzynarodowych standardów wolności słowa, wywiadów grupowych z obrońcami, pełnomocnikami, sędziami i prokuratorami.

 

My, niżej podpisani, postulujemy następujące kierunki dla anty-SLAPPowych zmian prawnych w Polsce:

1. GWARANCJE OCHRONY PRZED SLAPPAMI NIE MOGĄ BYĆ OGRANICZONE TYLKO DO POSTĘPOWAŃ CYWILNYCH, W SZCZEGÓLNOŚCI KONIECZNE JEST UWZGLĘDNIENIE PRAWA KARNEGO

 

2. WPROWADZENIE ODPOWIEDNIO OBSZERNEGO KATALOGU PRZESŁANEK WSKAZUJĄCYCH, ŻE CELEM POSTĘPOWANIA JEST TŁUMIENIE DEBATY PUBLICZNEJ

Katalog ten powinien uwzględniać najczęstsze typy rzeczywistych abuzywnych praktyk stosowanych przez osoby inicjujące postępowania typu SLAPP. Dlatego katalog przesłanek z dyrektywy powinien zostać rozszerzony o dodatkowe elementy z uwzględnieniem wskaźników obecnych w innych aktach prawa międzynarodowego lub ustawodawstwie innych państw. Szczególne znaczenie mają w tym zakresie Zalecenia Rady Europy, które proponują dziesięciopunktowy katalog przesłanek wskazujących, że dane postępowanie ma cechy SLAPP-u.

 

3. OBJĘCIE PRAWEM ANTY–SLAPP SPRAW KRAJOWYCH

Jako że zakres Dyrektywy jest ograniczony do spraw z elementem transgranicznym, polskie anty-SLAPPowe zmiany prawne muszą objąć także sprawy nieposiadające takiego elementu. Stwierdzamy, że aby prawo działało zgodnie z swoim celem, którym w tym wypadku jest zwalczanie spraw typu SLAPP, na poziomie krajowym konieczne jest rozciągnięcie ochrony na wszystkie tego typu sprawy.

 

4. KONIECZNOŚĆ ZASTOSOWANIA SZERSZYCH PRZESŁANEK W KONTEKŚCIE MECHANIZMU WCZESNEGO ODDALENIA SPRAW

Instytucja wczesnego oddalenia postępowania mającego charakter SLAPP-u stanowi kluczowy środek ochrony przed takimi sprawami. Z Dyrektywy wynika obowiązek zapewnienia mechanizmu wczesnego oddalenia roszczenia zmierzającego do stłumienia debaty publicznej ze względu na jego „oczywistą bezzasadność” -ale każde państwo może wprowadzić przepisy ustanawiające skuteczniejsze gwarancje proceduralne. W Polsce będzie to konieczne, ponieważ dotychczasowa krajowa praktyka sądowa pokazuje, że ograniczenie tej instytucji tylko do spraw „oczywiście bezzasadnych” pozbawiłoby ten środek ochrony realnej skuteczności. Sądy w Polsce przyjmują bowiem bardzo restrykcyjną interpretację zbliżonych pojęć.

 

5. WPROWADZENIE WSZYSTKICH ŚRODKÓW ZARADCZYCH PRZEWIDZIANYCH W DYREKTYWIE

Sąd musi mieć zapewnioną możliwość orzeczenia różnych rodzajów środków zaradczych w przypadku uznania, że postępowanie ma charakter typu SLAPP. Prawo powinno przewidywać możliwość nałożenia sankcji na osobę inicjującą SLAPP, możliwość zasądzania rekompensaty od takiej osoby, możliwość włożenia na daną osobę obowiązku pełnego zwrotu kosztów procesu i możliwość nakazania danej osobie obowiązku publikacji orzeczenia sądowego (podania wyroku do publicznej wiadomości). Tylko odpowiednio szeroka gama możliwych środków pozwoli na dostosowanie sposobu reakcji adekwatnie do okoliczności danej sprawy.

 

6. WYKLUCZENIE LEGITYMACJI CZYNNEJ SKARBU PAŃSTWA I JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W SPRAWACH O OCHRONĘ DOBREGO IMIENIA

Należy wprowadzić mechanizm ochrony wolności słowa wynikający ze standardu przedstawionego w wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka OOO Memo przeciwko Rosji z 15 marca 2022 r. (sprawa 2840/10).

 

7. DEKRYMINALIZACJA ZNIESŁAWIENIA I ZNIEWAŻANIA

Najważniejszym kierunkiem zmian dla prawa karnego jest zlikwidowanie przepisów stanowiących podstawę wszczynania najbardziej uciążliwych SLAPPów, a tym samym uchylenie art. 212 i 216 k.k. Uchyleniu tych przepisów powinna towarzyszyć odpowiednia reforma procedury cywilnej.

 

8. SZERSZE ZMIANY W RAMACH PRAWA KARNEGO MATERIALNEGO

Należy także rozważyć zmianę bądź uchylenie przepisów takich jak art. 133 (publiczne znieważanie narodu polskiego lub Rzeczypospolitej Polskiej), art. 135 § 2 (znieważenie Prezydenta RP), art. 137 (znieważanie lub uszkadzanie flag, godeł i innych znaków), art. 226 (znieważenie funkcjonariusza publicznego lub konstytucyjnego organu RP), art. 261 (znieważenie pomnika) oraz art. 196 (obraza uczuć religijnych) kodeksu karnego.

 

9. WPROWADZENIE ZMIAN W RAMACH PRAWA KARNEGO PROCESOWEGO

W zakresie prawa karnego procesowego należy przeprowadzić szereg nowelizacji, które pozwoliłyby na zapewnienie mechanizmów ochrony korespondujących z mechanizmami, które dyrektywa unijna, po adekwatnej implementacji, wprowadzi do prawa cywilnego.

Jako przedstawiciele różnych środowisk, którym zależy na otwartej i transparentnej debacie publicznej, podkreślamy, że SLAPP-y mogą dotknąć każdego, stanowiąc poważne zagrożenie dla demokracji. Dlatego łączymy siły i apelujemy o wprowadzenie szeroko zakrojonych zmian prawnych, które skutecznie ochronią społeczeństwo obywatelskie.

Szybkie wprowadzenie skutecznych zmian anty-SLAPPowych do polskiego prawa jest nie tylko możliwe, ale i konieczne. SLAPPy uderzają nie tylko w media i pojedyncze osoby, lecz także w demokrację.

 

APEL PODPISALI:

ARTICLE 19

Atlas Nienawiści

Blue Dragon Institute

Fundacja Autonomia

Fundacja Basta

Fundacja ClientEarth

Fundacja „Dom tam gdzie Ty”

Fundacja Frank Bold

Fundacja Jesteśmy Ważni

Fundacja Lasy i Obywatele

Fundacja Media Forum

Fundacja Miasto Obywatelskie Lubartów

Fundacja Moc Partnerstwa

Fundacja Niech Żyją

Fundacja Reporterów

Fundacja Stocznia

Fundacja w Stronę Dialogu

Fundacja Wolności

Fundacja Wolność od Religii

Fundacja Wymiany Kulturowej toTU toTAM

Green REV Institute i European Fem Institute

Helsińska Fundacja Praw Człowieka

Inicjatywa „Nasz Rzecznik”

Izba Wydawców Prasy

Kampania Przeciwko Homofobii

Klub Tarcza

NOMADA – Stowarzyszenie na Rzecz Integracji Społeczeństwa Wielokulturowego

OKO.press

Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii

Press Club Polska

Rada Polskich Mediów

Sieć Obywatelska Watchdog Polska

Stowarzyszenie „Jesteśmy Razem” w Kaliszu Pomorskim

Stowarzyszenie Amnesty International

Stowarzyszenie Gazet Lokalnych (portEl.pl jest członkiem stowarzyszenia)

Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego / Krytyka Polityczna

Stowarzyszenie Klon/Jawor

Stowarzyszenie Lambda Warszawa

Stowarzyszenie Mediów Lokalnych

Stowarzyszenie Miasto Jest Nasze

Stowarzyszenie Praktyków Transformacji Cyfrowych

Towarzystwo Dziennikarskie

Towarzystwo na rzecz Ziemi


Najnowsze artykuły w dziale Społeczeństwo

Artykuły powiązane tematycznie

Zamieszczenie następnej opinii do tego artykułu wymaga zalogowania

W formularzu stwierdzono błędy!

Ok
Dodawanie opinii
Aby zamieścić swoje zdjęcie lub avatar przy opiniach proszę dokonać wpisu do galerii Czytelników.
Dołącz zdjęcie:

Podpis:

Jeśli chcesz mieć unikalny i zastrzeżony podpis
zarejestruj się.
E-mail:(opcjonalnie)
  • Same lewackie organizacje działają ce na zlecenie Moskwy
  • Nikt nie przejmuje się ludźmi. Tylko chcą pomocy gdy coś się w interesie firm.
  • I bardzo dobrze, "dziennikarze" zdecydowanie mają za wielkie ego
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    9
    4
    hmm...(2024-11-13)
  • Same pisowskie organizacje działają ce na zlecenie Moskwy
  • Huehuehue przeciez z tego co ludzie na miescie mowia komentarze krytykujace lokalna wierchuszke nakretki, ćwierka i reszty wierchuszki PO, PSL, Lewica byly zglaszane do KMP gdzie scigano i przesladowano autorow tych komentarzy. Przypominam takze proces z dyrektorem rehabilitacji ktopry osmielil sie skrytykowac w/w czlonkow. Powyzszy artykol wskazuje takze ze UE to taka neokomunistyczna marksistowsko-leninowska organizacja scigajaca krytykantow na podobienstwo rosji czy bialorusi. Jedynym sensowmnym wyjsciem jest Polexit czyli opuszczenie UE oraz obalenie tego prounijnego rzadu KO.
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    6
    7
    Deunizacja(2024-11-13)
  • Tobie to powinni cyrylicą pisać żebyś zrozumiał co czytasz ?
  • a portel co drugi artykul cenzura xd
  • Wyprosiliście PISowcy u swojego największego pana z Rosji, by używać Moskwy jako chwytu socjotechnicznego dla zmylenia Polaków i robicie to ciągle. Jesteście PISowcy przesiąknięci najpodlejszym kłamstwem i oszustwem na wskroś. Nie macie szacunku dla Polaków, sprzedaliście się Moskwie tylko za dojście do władzy i wyciągnięcia naszych pieniędzy na Wasze konta bankowe. WSTYD!
  • hahaha z was się śmieję co to za eurokołchozem głosowali. !!!! Z was się śmieję, bo nie macie w sobie krzty honoru aby powiedzieć temu BASTA !!!
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    4
    2
    niegłosujący(2024-11-13)
  • Organizacje, które to podpisały w znakomitej większości same są zagrożeniem dla wolności słowa i debaty publicznej.
  • MariuszLewandowski-Fc Na pozew od Senatora Wcisłyc czekam 12 lat na pozew od ESWIPU i Jachimowicza z 10 na pozew od Rembelskiego z 5 a na przeprosiny od POsła Śliwki dwa tygodnie. Nikt nigdy nie pozwał mnie i nie wygrał żadnej sprawy ne tle tego co pisze pod własnym imieniem i nazwiskiem ponieważ piszę co wiem i wiem co pisze oraz jak to udowodnić przed sądem. Edukacja i pisanie prawdy to o wiele lepsze niż apele i rezolucje. To takie proste i tak mało w naszej Polsce oczywiste, ,, ,
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    0
    0
    MariuszLewandowski-Fc(2024-11-13)
Reklama