Tak w jednym zdaniu można zawrzeć problem zgłaszany przez mieszkańców Nowinki w gminie Tolkmicko. Stan studni w gminie pozostawia obecnie wiele do życzenia, nowa studnia ma zostać otwarta dopiero w marcu. "Boimy się, że na kolejne święta, tym razem na Wielkanoc, znowu zostaniemy bez wody". "Tak się nie da żyć". "Tracimy już cierpliwość" – mówią mieszkańcy Nowinki.
"Dostaję smsa: za pół godziny zakręcają"
- Święta Bożego Narodzenia bez wody, noc sylwestrowa bez wody, weekendy bez wody... - żalą się mieszkańcy Nowinki, z którymi niedawno się spotkaliśmy. - Co parę dni jest taka sytuacja, a teraz wyjątkowo często się to zdarza. Dziś o 14 (rozmawialiśmy 16 stycznia - red.) miałam telefon z wodociągów, że mam sobie wody nałapać, bo znów nie będzie – relacjonują nasi rozmówcy.
Mieszkańcy tej małej miejscowości podkreślają, że chociaż nie płacą za wodę w sytuacjach, gdy zostaje ona dowieziona beczkowozem, to problem jest już tak długotrwały, że mają straty finansowe, martwią się też o swoje zwierzęta, bo przecież koniom trzeba wody (i to dobrej) dać. Nasi rozmówcy mają świadomość niewydolności starych studni w gminie, jednak uważają, że pod tym względem są w gorszej sytuacji niż inni jako bardzo mała społeczność. Zastanawiają się m.in., czy brak wody u nich to nie efekt umów z dużymi odbiorcami, małej liczby mieszkańców w Nowince itd.
- W tej sprawie każdy opowiada co innego – mówią, nie kryjąc zdenerwowania. - To jest wieś, idziemy do pracy od poniedziałku do piątku, a w weekend moglibyśmy robić jakieś prace przy domu, a nie mamy wody... - podkreślają mieszkańcy. - Trzeba tę wodę nałapać, potem gotować, żeby się umyć, to też są koszty, praca, czas. Nawet umycie naczyń jest w naszej sytuacji przedsięwzięciem – żalą się mieszkańcy. - Jak konie nie wypiją wody, to trzeba następnego dnia te dwadzieścia wiader wylać, zapewnić im nową, bo wczorajsza już nie będzie się nadawać. Po to kupowaliśmy poidła automatyczne, żeby zwierzęta mogły pić, kiedy chcą, one teraz nie rozumieją, że nagle woda jest w wiaderku, nie w poidle – opowiadają. Czasem wyjściem, żeby się komfortowo umyć, jest... wyjazd na basen. - Tam przynajmniej jest pewny ciepły prysznic - komentują nasi rozmówcy.
Prawa fizyki i możliwości techniczne
W sprawie braku wody w Nowince przesłaliśmy pytania do Urzędu Miasta i Gminy Tolkmicko oraz Zakładu Gospodarki Wodno-Ściekowej w Tolkmicku. Odpowiedzi przesłał nam urząd, a przygotował je ZGWŚ.
"Uprzejmie informujemy, że wszystkie nasze dotychczasowe działania (zakładu wodociągowego i gminy) zmierzają do jak najszybszego rozwiązania problemu" – czytamy w przesłanym naszej redakcji mailu.
Przede wszystkim chcieliśmy dowiedzieć się, w jaki sposób woda jest dostarczana do poszczególnych miejsc, co decyduje o tym, gdzie i kiedy te ograniczone zasoby będą docierać, a gdzie będzie jej w danym miejscu brakować (liczba mieszkańców, liczba przedsiębiorstw, do których dostarczana jest woda itd.). W jakich konkretnie sytuacjach wody dla Nowinki brakuje? Czy wpływają na to np. duzi odbiorcy, firmy, czy są jeszcze jakieś inne czynniki?
"Woda dla mieszkańców Tolkmicka, Kadyn, Janówka, Kikół, Nowinki jest dostarczana z ujęcia wody w Tolkmicku. Kolejność wymienionych miejscowości nie jest przypadkowa, ponieważ ze studni w Tolkmicku woda w pierwszej kolejności (ze względu na układ sieci wodociągowej) jest pompowana do sieci wodociągowej w Tolkmicku, Janówka, Kikół, Kadyn znajdujących się na poziomie studni. Po napełnieniu sieci na tym poziomie nadwyżka wody zostaje hydraulicznie przekierowana do zbiornika retencyjnego położonego ok. 40 m od poziomu studni. Dzieje się to przy ciśnieniu w sieci wodociągowej ok. 4 bar. Dopiero gdy napełni się zbiornik retencyjny, możliwe jest przepompowanie wody poprzez stacje podnoszenia ciśnienia (SPC) do miejscowości Nowinka położonej ok. 70 m powyżej zbiornika i innych mieszkańców zasiedlających miejsca położone powyżej zbiornika. Dlatego też bez odpowiedniego poziomu wody w zbiorniku retencyjnym, nie ma możliwości zasilenia w wodę mieszkańców Nowinki. Ponadto, nie ma możliwości technicznych pompowania wody bezpośrednio do zbiornika retencyjnego ze studni, tak więc sugerowanie braku solidarności nie wynika z niechęci do mieszkańców tej miejscowości, ale z praw fizyki i możliwości technicznych" – odpowiada ZGWŚ.
Co wpływa na przerwy w dostawach?
Według mieszkańców Nowinki, sytuacja jakiś czas temu poprawiła się, ich zdaniem dzięki "bypassowi", który dostarczał wodę z Pęklewa. Teraz problemy wróciły. Jak działa system dostarczania wody?
"Woda nie zasili zbiornika retencyjnego – nastąpi przerwa dostaw wody do Nowinki w przypadkach:
- awarii źródła (studni) - wody nie mają wszyscy odbiorcy zasilani z ujęcia w Tolkmicku,
- awaria SPC - nie ma możliwości pompowania wody do Nowinki i odbiorców powyżej zbiornika retencyjnego,
- spadku wydajności studni - za mała ilość pompowanej wody uniemożliwia napełnienie sieci i uzupełnienie zbiornika retencyjnego - brakuje wody dla mieszkańców Nowinki i wyżej położonych w Tolkmicku,
- niekontrolowanego wycieku w sieci wodociągowej (awaria sieci) - powoduje spadek ciśnienia, zmniejszenie poziomu w zbiorniku i w konsekwencji brak możliwości pompowania wody do Nowinki i odbiorców wyżej położonych,
- bardzo dużego zużycia wody przez odbiorców (np. baseny, podlewanie działek, itp) - powoduje to spadek ciśnienia, ubytek w zbiorniku i w konsekwencji j/w. Wszystkie powyższe sytuacje ostatnio i historycznie miały miejsce.
Ostatnio, przyczyną dominującą ze względu na okres zimowy, są awarie w sieci. Są one usuwane natychmiast po zlokalizowaniu, co nie jest takie łatwe, biorąc pod uwagę rozległość sieci i ukształtowanie terenu. W Tolkmicku jedyny potencjalny duży odbiorca posiada własne ujęcie wody, dlatego nie odgrywa on żadnej roli w omawianym problemie. Podstawowym problemem jest brak odpowiedniej wydajności dotychczas eksploatowanych studni. W ostatnim czasie nastąpił zdecydowany spadek wydajności dwóch eksploatowanych studni. Regeneracja filtrów w studniach poprawiła sytuacje na ok. rok. Po tym czasie wydajności spadły ponownie i ustabilizowały się na poziomie ok. 20 proc. wydajności początkowych, co nie daje możliwości wygenerowania nadwyżki ewentualnych ubytków wody z różnych przyczyn w sieci. Dlatego w 2023 r awaryjnie spięto sieć wodociągową Tolkmicka z ujęciem w Pagórkach pomiędzy Pęklewem a Kadynami. Przyłącze jest i będzie eksploatowane do czasu wybudowania nowej studni" – informuje ZGWŚ w Tolkmicku.
"Awarii nie możemy przewidzieć"
Według wcześniejszych zapowiedzi, nowa studnia ma być gotowa w marcu. Mieszkańcy obawiają się jednak, że różnego rodzaju formalności, odbiory etc. mogą jeszcze bardziej opóźnić rozwiązanie ich problemu. Jak przedstawia się sytuacja ze studniami w gminie i kiedy faktycznie nowa będzie mogła być wykorzystywana?
"Nowa studnia zgodnie z planem ma zostać przekazana do eksploatacji do końca marca 2024 r. Obecnie jest wykonywane przyłącze od nowej studni do kolektora przed stacją uzdatniania wody i jednocześnie są uzgadniane dokumenty w Urzędzie Marszałkowskim. Robimy co w naszej mocy, aby termin uruchomienia studni przyspieszyć".
Mieszkańcy Nowinki skarżą się też, że sytuacja z brakiem wody dezorganizuje ich codzienne życie. Muszą np. urywać się nagle z pracy, bo dostają informację, że wody ma nie być i mają ostatnią szansę, żeby jej nałapać.
"Informacje o możliwości braku wody przekazujemy Pani sołtys Nowinki, a także zamieszczamy na stronie ZGWŚ Tolkmicko. Informacja jest udzielana na podstawie wyznaczonego minimalnego poziomu zbiornika monitorowanego zdalnie przez pracownika zakładu 24 godz. na dobę. Jeżeli oszacujemy, że wody nie będzie przez cały dzień, w uzgodnieniu z P. sołtys wodę dowozimy beczkowozem, tyle, na ile jest zapotrzebowanie. Staramy się być w stałym kontakcie z mieszkańcami, jednak awarii nie możemy przewidzieć, stąd mogą wystąpić zrozumiałe pretensje mieszkańców. Mamy świadomość trudności związanych z brakiem wody, staramy się łagodzić sytuację, ale do czasu wybudowania nowej studni nie jesteśmy w stanie zagwarantować akceptowalnej jakości dostaw".
Kolejna studnia w drodze
Według mieszkańców Nowinki, o możliwych problemach z brakiem wody i o stanie studni było już wiadomo ok. 8 lat temu. Poprosiliśmy o potwierdzenie tej informacji i wyjaśnienie, czemu działań nie podejmowano wcześniej.
"Świadomość zasadności budowy nowych studni w perspektywie kilku lat faktycznie istniała już od dłuższego czasu, jednak trudności ze znalezieniem finansowania projektu przy jeszcze dobrze funkcjonującym istniejącym ujęciu powodowała odsuwanie tych planów na przyszłość. Gdy w roku 2022 pojawiła się możliwość ubiegania się o dofinansowanie inwestycji wodno-kanalizacyjnych w wysokości 95 proc. wartości inwestycji w ramach Rządowego Programu Inwestycji Strategicznych Polski Ład, Gmina Tolkmicko złożyła wniosek i otrzymała promesę dofinasowania budowy nowej studni. Niezwłocznie rozpoczęto proces inwestycyjny. Mając na uwadze dotychczasowe doświadczenia, gmina podjęła decyzję o budowie kolejnej, rezerwowej studni. Obecnie przygotowywana jest odpowiednia dokumentacja – odpowiada ZGWŚ w Tolkmicku.
O sprawie pisaliśmy też w zeszłym roku.