Dokonując zakupów artykułów spożywczych nie zawsze zwracamy szczególną uwagę na ich skład, termin przydatności do spożycia czy chociażby nazwę producenta bądź importera. Tempo życia, zachęcające nas do kupowania artykułów określonej marki reklamy, czy nawet ograniczenia finansowe powodują, iż ocena produktów przed zakupem nie ma dla nas znaczenia, a przecież jak mawiają zwolennicy zdrowej żywności „jesteś tym co jesz”. Nawet jak poświęcamy odrobinę czasu na przeanalizowanie etykiety znajdującej się na produkcie, nie zawsze wiemy, na co zwracać szczególną uwagę.
Co zatem powinno znajdować się na produktach żywnościowych?
Zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie żywności i żywienia oznakowanie środka spożywczego obejmuje wszelkie informacje w postaci napisów i innych oznaczeń, w tym znaki towarowe, nazwy handlowe, elementy graficzne i symbole dotyczące środka spożywczego, które są umieszczone na opakowaniu, etykiecie, obwolucie, ulotce, zawieszce oraz w dokumentach, które są dołączone do tego środka spożywczego lub odnoszą się do niego. Ponadto jest wiele zasad wynikających z ustawy i stosowanych w znakowaniu żywności. Przede wszystkim oznakowanie środka spożywczego nie może wprowadzać konsumenta w błąd co do charakterystyki środka spożywczego, w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji jak również poprzez przypisywanie środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których nie posiada. Samo oznakowanie musi być wyraźne i czytelne dla konsumenta, w formie nieusuwalnych napisów w widocznym miejscu. Nie mogą być w żaden sposób ukryte, zasłonięte lub przesłonięte innymi nadrukami lub obrazkami. Środki spożywcze wprowadzane do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej muszą być oznakowane w języku polskim. Nie stoi to jednak na przeszkodzie, aby środki spożywcze były oznakowane także w innych językach.
Szczegółowy zakres informacji podawanych w oznakowaniu opakowanych środków spożywczych i środków spożywczych bez opakowań przeznaczonych bezpośrednio dla konsumenta zawiera rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie znakowania środków spożywczych. Zgodnie z powyższym aktem opakowany środek spożywczy znakuje się podając nazwę środka spożywczego, informacje dotyczące składników występujących w środku spożywczym, datę minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia, jak również sposób przygotowania lub stosowania, jeżeli brak tej informacji mógłby spowodować niewłaściwe postępowanie ze środkiem spożywczym.
Obligatoryjnym elementem oznakowania środków spożywczych są dane identyfikujące osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej, która produkuje lub paczkuje środki spożywcze lub wprowadza środki spożywcze do obrotu, jeżeli działalność w tym zakresie jest zarejestrowana na terytorium któregoś z państw członkowskich Unii Europejskiej. Żeby nie wprowadzać konsumentów w błąd na etykiecie musi się także znajdować określenie miejsca albo źródła pochodzenia produktu. Nie bez znaczenia dla konsumentów są także inne informacje którymi powinny być oznakowane produkty żywnościowe takie jak zawartość netto lub liczba sztuk opakowanego środka spożywczego, warunki przechowywania, czy też oznaczenie partii produkcyjnej rozumianej jako określona ilość środka spożywczego wyprodukowanego, przetworzonego lub zapakowanego w praktycznie takich samych warunkach.
Trzeba zaznaczyć iż powyższe wskazania określają podstawowe wymogi dla produktów żywnościowych. W obrocie prawnym, zarówno krajowym jak i wspólnotowym istnieje szereg przepisów szczególnych, które w sposób bardzo dokładny określają kwestię znakowania specjalnych kategorii żywności np. suplementów diety, żywności ekologicznej, bądź żywności genetycznie zmodyfikowanej.
Warto zatem przed zakupem sprawdzić oznakowanie produktu spożywczego, który zamierzamy zakupić w celu sprawdzenia podstawowych informacji, które wpłyną na dokonanie przez nas wyboru i uchronią przed dokonaniem zakupu żywności nieoznakowanej bądź wprowadzającej w błąd.
Zadanie zostało sfinansowane ze środków samorządu województwa warmińsko-mazurskiego.
Zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie żywności i żywienia oznakowanie środka spożywczego obejmuje wszelkie informacje w postaci napisów i innych oznaczeń, w tym znaki towarowe, nazwy handlowe, elementy graficzne i symbole dotyczące środka spożywczego, które są umieszczone na opakowaniu, etykiecie, obwolucie, ulotce, zawieszce oraz w dokumentach, które są dołączone do tego środka spożywczego lub odnoszą się do niego. Ponadto jest wiele zasad wynikających z ustawy i stosowanych w znakowaniu żywności. Przede wszystkim oznakowanie środka spożywczego nie może wprowadzać konsumenta w błąd co do charakterystyki środka spożywczego, w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji jak również poprzez przypisywanie środkowi spożywczemu działania lub właściwości, których nie posiada. Samo oznakowanie musi być wyraźne i czytelne dla konsumenta, w formie nieusuwalnych napisów w widocznym miejscu. Nie mogą być w żaden sposób ukryte, zasłonięte lub przesłonięte innymi nadrukami lub obrazkami. Środki spożywcze wprowadzane do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej muszą być oznakowane w języku polskim. Nie stoi to jednak na przeszkodzie, aby środki spożywcze były oznakowane także w innych językach.
Szczegółowy zakres informacji podawanych w oznakowaniu opakowanych środków spożywczych i środków spożywczych bez opakowań przeznaczonych bezpośrednio dla konsumenta zawiera rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie znakowania środków spożywczych. Zgodnie z powyższym aktem opakowany środek spożywczy znakuje się podając nazwę środka spożywczego, informacje dotyczące składników występujących w środku spożywczym, datę minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia, jak również sposób przygotowania lub stosowania, jeżeli brak tej informacji mógłby spowodować niewłaściwe postępowanie ze środkiem spożywczym.
Obligatoryjnym elementem oznakowania środków spożywczych są dane identyfikujące osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej, która produkuje lub paczkuje środki spożywcze lub wprowadza środki spożywcze do obrotu, jeżeli działalność w tym zakresie jest zarejestrowana na terytorium któregoś z państw członkowskich Unii Europejskiej. Żeby nie wprowadzać konsumentów w błąd na etykiecie musi się także znajdować określenie miejsca albo źródła pochodzenia produktu. Nie bez znaczenia dla konsumentów są także inne informacje którymi powinny być oznakowane produkty żywnościowe takie jak zawartość netto lub liczba sztuk opakowanego środka spożywczego, warunki przechowywania, czy też oznaczenie partii produkcyjnej rozumianej jako określona ilość środka spożywczego wyprodukowanego, przetworzonego lub zapakowanego w praktycznie takich samych warunkach.
Trzeba zaznaczyć iż powyższe wskazania określają podstawowe wymogi dla produktów żywnościowych. W obrocie prawnym, zarówno krajowym jak i wspólnotowym istnieje szereg przepisów szczególnych, które w sposób bardzo dokładny określają kwestię znakowania specjalnych kategorii żywności np. suplementów diety, żywności ekologicznej, bądź żywności genetycznie zmodyfikowanej.
Warto zatem przed zakupem sprawdzić oznakowanie produktu spożywczego, który zamierzamy zakupić w celu sprawdzenia podstawowych informacji, które wpłyną na dokonanie przez nas wyboru i uchronią przed dokonaniem zakupu żywności nieoznakowanej bądź wprowadzającej w błąd.
Zadanie zostało sfinansowane ze środków samorządu województwa warmińsko-mazurskiego.
Jacek Błaszczyk