Zalew Wiślany stał się w ostatnim czasie obiektem szczególnego zainteresowania gremiów politycznych, gospodarczych oraz opinii publicznej. W opiniach i informacjach stosunkowo mało miejsca zajmuje jednak problem jakości wód akwenu. By pogłębić to zagadnienie Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa wzięła udział w polsko – norweskim przedsięwzięciu badawczo-rozwojowym dotyczącym doskonalenia metod kontroli i zarządzania środowiskiem przyrodniczym Zalewu Wiślanego.
Polsko – norweski projekt VISLA to przedsięwzięcie badawczo-rozwojowe, dotyczące doskonalenia metod kontroli i zarządzania środowiskiem przyrodniczym Zalewu Wiślanego. Ponadto intencją zespołu jest nawiązania międzyinstytucjonalnych i międzynarodowych kontaktów, zmierzających do integracji badawczych i praktycznych narzędzi poprawy środowiska tego ważnego akwenu.
Zapraszając do dyskusji o perspektywach badań Zalewu Wiślanego liczymy, że trwałym efektem spotkań projektowych będzie ustanowienie sieci projektów i instytucji, mających na celu budowę silnego interdyscyplinarnego konsorcjum badawczego o wymiarze europejskim.
Zadbać o „okno na świat”
Jakość wód Zalewu Wiślanego to bardzo istotna kwestia zarówno dla ochrony jego przyrody, jak i rozwoju całego regionu. W ostatnich latach wzrastające zainteresowanie użytecznością akwenu Zalew Wiślany władz i społeczeństwa w Regionach Wschodniego Pomorza i Warmii, zadecydowało, że na tej lagunie coraz częściej prowadzone są intensywne prace badawcze, także transgraniczne. Zalew stanowi wszak perspektywiczne „okno na świat”, dla gospodarki tych Regionów, a także obszar potencjalnego rozwoju przedsiębiorczości w zakresie żeglugi, turystyki, rybołówstwa, akwakultury i przemysłu przetwórstwa ryb. Jest też ważnym obszarem chronionym, m. in. w sieci NATURA 2000.
W świetle przeprowadzonych badań stan niezbędnych zasobów naturalnych, będących podstawą rozwoju wymienionych działalności i utrzymania funkcji ochronnej, czyli przede wszystkim zasoby niezanieczyszczonej wody będącej środowiskiem życia dla licznych organizmów, pozostawia wiele do życzenia.
Przed nami, już w nieodległej przyszłości, bardzo ważne daty związane z realizacją przyjętych przez Polskę zobowiązań wynikających z Dyrektyw Unii Europejskiej. Zgodnie bowiem z zapisami w Ramowej Dyrektywie Wodnej, zdecydowana poprawa jakości wód powinna nastąpić do 2015 roku, zaś realizacja zadań wynikających z przyjęcia Ramowej Dyrektywy ws. Strategii Morskiej ma perspektywę do 2021 roku. W najbliższych latach szczególną troską należy otoczyć świat żywy Zalewu Wiślanego w ramach Dyrektyw Siedliskowej i Ptasiej. Bez narzędzi analizy przestrzennej i modelowania procesów biogeochemicznych i biocenotycznych osiągnięcie założonych celów poprawy jakości środowiska, a szczególnie wód może być pozbawione precyzji i wartości prognostycznych.
Z drugiej strony, potrzeby ekonomiczne społeczeństwa gmin nadzalewowych, związane z rozwojem żeglugi, turystyki i rybołówstwa, będą równolegle z celami ochronnymi stanowić kontekst angażowania Systemu Informacji Środowiskowo-Przestrzennej Zalewu Wiślanego. Szczególnie zapowiadana realizacja przekopu przez Mierzeję Wiślaną, czy systematyczne pogłębianie torów wodnych w związku z rewitalizacją Międzynarodowej Drogi Wodnej E70 stanowi bardzo dobrą perspektywę uruchomienia prognostycznych i symulacyjnych możliwości modelu GEMSS® jako głównego produktu projektu VISLA.
Należy jednak z całą mocą podkreślić po raz kolejny, że bez poprawy jakości wód dopływających ze zlewni do Zalewu Wiślanego wszelkie plany dotyczące pełniejszej ochrony ekosystemu Zalewu z jednej strony, jak i próby aktywizacji gospodarczej akwenu z drugiej będą nieskuteczne.
Amerykańskie narzędzie do ratowania Zalewu
Projekty naukowe prowadzone od 2006 roku przez UWM w Olsztynie i Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Elblągu mają na celu udostępnienie nowoczesnego narzędzia monitoringu i zarządzania wódami wodami Zalewu. Precyzyjna i powtarzalna diagnoza stanu tego ekosystemu wodnego jest warunkiem przemyślanych działań inwestycyjnych, prorozwojowych oraz może być wykorzystana do planowania i realizacji przedsięwzięć rekultywacyjnych. Projekty stanowią również platformę współpracy pomiędzy stroną polską i rosyjską w celu pełnego przywrócenia przyrodniczych i gospodarczych walorów Zalewu Wiślanego.
Wsparcie partnera norweskiego NIVA posiadającego olbrzymie doświadczenie w modelowaniu środowisk wodnych pozwoliło na zaprzężenie amerykańskiego modelu GEMSS® do ratowania Zalewu.
W trosce o unikalny ekosystem Zalewu Wiślanego
Polsko-norweski projekt VISLA jest podstawowym, choć nie jedynym, źródłem danych przyrodniczych. W tym kontekście może być traktowany jako zintegrowane narzędzie do oceny stanu i prognozowania środowiskowych scenariuszów, które w przyszłości może „napisać” aktywność gospodarcza na Zalewie, w jego otoczeniu, jak również czynniki globalne.
Jak zawsze w przypadku tak dużego akwenu, jak również złożonej sytuacji administracyjnej, gromadzenie danych oraz ich opracowanie jest długotrwałe. Ostatecznie materiał i jego cyfrowe przetworzenia w postaci umieszczonych w serwisie internetowym bazy danych, map, obrazów, symulacji i prognoz będzie służyć społeczeństwu jako System Informacji Środowiskowo-Przestrzennej Zalewu Wiślanego. Serwis internetowy interdyscyplinarnego projektu VISLA to swoiste wprowadzenie do wykorzystania praktycznych możliwości, jakie stwarza funkcjonowanie tego projektu wraz z towarzyszącą działalnością konsultingową, ekspercką i badawczą. Dla wszystkich, którzy będą chcieli skorzystać dla swoich celów, takich jak planowanie, prognozowanie, ocena oddziaływania itp., z zasobów danych GIS, cyfrowych map i ortofotomap, scenariuszów i symulacji typu „co by było, gdyby…”
Sukcesem nas wszystkich, zaangażowanych w zrównoważony rozwój tego pięknego zakątka naszego kraju, będzie stosowanie możliwości informacyjnych Systemu Informacji Środowiskowo-Przestrzennej VISLA do śledzenia i kontroli stałej poprawy jakości unikalnego ekosystemu Zalewu Wiślanego.
Projekt: „System informacji środowiskowo-przestrzennej jako podstawa do zrównoważonego gospodarowania ekosystemem Zalewu Wiślanego” jest wspierany przez Królestwo Norwegii poprzez dofinansowanie ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego.
Koordynatorem projektu jest Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, a partnerami Norweski Instytut Badań Wody w Oslo/Bergen oraz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu.
Realizacja projektu rozpoczęła się w maju 2008, a zakończy się w czerwcu tego roku.
Zapraszając do dyskusji o perspektywach badań Zalewu Wiślanego liczymy, że trwałym efektem spotkań projektowych będzie ustanowienie sieci projektów i instytucji, mających na celu budowę silnego interdyscyplinarnego konsorcjum badawczego o wymiarze europejskim.
Zadbać o „okno na świat”
Jakość wód Zalewu Wiślanego to bardzo istotna kwestia zarówno dla ochrony jego przyrody, jak i rozwoju całego regionu. W ostatnich latach wzrastające zainteresowanie użytecznością akwenu Zalew Wiślany władz i społeczeństwa w Regionach Wschodniego Pomorza i Warmii, zadecydowało, że na tej lagunie coraz częściej prowadzone są intensywne prace badawcze, także transgraniczne. Zalew stanowi wszak perspektywiczne „okno na świat”, dla gospodarki tych Regionów, a także obszar potencjalnego rozwoju przedsiębiorczości w zakresie żeglugi, turystyki, rybołówstwa, akwakultury i przemysłu przetwórstwa ryb. Jest też ważnym obszarem chronionym, m. in. w sieci NATURA 2000.
W świetle przeprowadzonych badań stan niezbędnych zasobów naturalnych, będących podstawą rozwoju wymienionych działalności i utrzymania funkcji ochronnej, czyli przede wszystkim zasoby niezanieczyszczonej wody będącej środowiskiem życia dla licznych organizmów, pozostawia wiele do życzenia.
Przed nami, już w nieodległej przyszłości, bardzo ważne daty związane z realizacją przyjętych przez Polskę zobowiązań wynikających z Dyrektyw Unii Europejskiej. Zgodnie bowiem z zapisami w Ramowej Dyrektywie Wodnej, zdecydowana poprawa jakości wód powinna nastąpić do 2015 roku, zaś realizacja zadań wynikających z przyjęcia Ramowej Dyrektywy ws. Strategii Morskiej ma perspektywę do 2021 roku. W najbliższych latach szczególną troską należy otoczyć świat żywy Zalewu Wiślanego w ramach Dyrektyw Siedliskowej i Ptasiej. Bez narzędzi analizy przestrzennej i modelowania procesów biogeochemicznych i biocenotycznych osiągnięcie założonych celów poprawy jakości środowiska, a szczególnie wód może być pozbawione precyzji i wartości prognostycznych.
Z drugiej strony, potrzeby ekonomiczne społeczeństwa gmin nadzalewowych, związane z rozwojem żeglugi, turystyki i rybołówstwa, będą równolegle z celami ochronnymi stanowić kontekst angażowania Systemu Informacji Środowiskowo-Przestrzennej Zalewu Wiślanego. Szczególnie zapowiadana realizacja przekopu przez Mierzeję Wiślaną, czy systematyczne pogłębianie torów wodnych w związku z rewitalizacją Międzynarodowej Drogi Wodnej E70 stanowi bardzo dobrą perspektywę uruchomienia prognostycznych i symulacyjnych możliwości modelu GEMSS® jako głównego produktu projektu VISLA.
Należy jednak z całą mocą podkreślić po raz kolejny, że bez poprawy jakości wód dopływających ze zlewni do Zalewu Wiślanego wszelkie plany dotyczące pełniejszej ochrony ekosystemu Zalewu z jednej strony, jak i próby aktywizacji gospodarczej akwenu z drugiej będą nieskuteczne.
Amerykańskie narzędzie do ratowania Zalewu
Projekty naukowe prowadzone od 2006 roku przez UWM w Olsztynie i Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Elblągu mają na celu udostępnienie nowoczesnego narzędzia monitoringu i zarządzania wódami wodami Zalewu. Precyzyjna i powtarzalna diagnoza stanu tego ekosystemu wodnego jest warunkiem przemyślanych działań inwestycyjnych, prorozwojowych oraz może być wykorzystana do planowania i realizacji przedsięwzięć rekultywacyjnych. Projekty stanowią również platformę współpracy pomiędzy stroną polską i rosyjską w celu pełnego przywrócenia przyrodniczych i gospodarczych walorów Zalewu Wiślanego.
Wsparcie partnera norweskiego NIVA posiadającego olbrzymie doświadczenie w modelowaniu środowisk wodnych pozwoliło na zaprzężenie amerykańskiego modelu GEMSS® do ratowania Zalewu.
W trosce o unikalny ekosystem Zalewu Wiślanego
Polsko-norweski projekt VISLA jest podstawowym, choć nie jedynym, źródłem danych przyrodniczych. W tym kontekście może być traktowany jako zintegrowane narzędzie do oceny stanu i prognozowania środowiskowych scenariuszów, które w przyszłości może „napisać” aktywność gospodarcza na Zalewie, w jego otoczeniu, jak również czynniki globalne.
Jak zawsze w przypadku tak dużego akwenu, jak również złożonej sytuacji administracyjnej, gromadzenie danych oraz ich opracowanie jest długotrwałe. Ostatecznie materiał i jego cyfrowe przetworzenia w postaci umieszczonych w serwisie internetowym bazy danych, map, obrazów, symulacji i prognoz będzie służyć społeczeństwu jako System Informacji Środowiskowo-Przestrzennej Zalewu Wiślanego. Serwis internetowy interdyscyplinarnego projektu VISLA to swoiste wprowadzenie do wykorzystania praktycznych możliwości, jakie stwarza funkcjonowanie tego projektu wraz z towarzyszącą działalnością konsultingową, ekspercką i badawczą. Dla wszystkich, którzy będą chcieli skorzystać dla swoich celów, takich jak planowanie, prognozowanie, ocena oddziaływania itp., z zasobów danych GIS, cyfrowych map i ortofotomap, scenariuszów i symulacji typu „co by było, gdyby…”
Sukcesem nas wszystkich, zaangażowanych w zrównoważony rozwój tego pięknego zakątka naszego kraju, będzie stosowanie możliwości informacyjnych Systemu Informacji Środowiskowo-Przestrzennej VISLA do śledzenia i kontroli stałej poprawy jakości unikalnego ekosystemu Zalewu Wiślanego.
Projekt: „System informacji środowiskowo-przestrzennej jako podstawa do zrównoważonego gospodarowania ekosystemem Zalewu Wiślanego” jest wspierany przez Królestwo Norwegii poprzez dofinansowanie ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego.
Koordynatorem projektu jest Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, a partnerami Norweski Instytut Badań Wody w Oslo/Bergen oraz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu.
Realizacja projektu rozpoczęła się w maju 2008, a zakończy się w czerwcu tego roku.
----------- Artykuł sponsorowany -----------