Gdzie mieścił się Dom pod Siedmioma Szczytami? Kiedy powstał most pontonowy w Nowakowie?Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w najnowszym odcinku „Historii okolic Elbląga”, poświęconym Wyspie Nowakowskiej. Oprowadza jak co tydzień Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Walka z wodą
W znacznej części osadnictwo rozpoczęło się tu dopiero pod koniec XVII wieku dzięki działalności mennonitów i sypaniu przez nich wałów, kopaniu kanałów oraz osuszaniu polderów. Prace osuszania gruntów zakończono przed 1810 r., kiedy to powstały nowe miejscowości: Nowotki, Cieplice, Batorowo, Kępiny Wielkie.
Tereny położone w wielu miejscach poniżej wód Zalewu zagrożone były powodziami i często też zalewane. By je chronić wały często konserwowano i sypano nowe, a budowa domów odbywała się na sztucznych pagórkach nazywanych terpami.
W latach 1939-1941 przy budowie wałów pracowali więźniowie z obozu Stutthof, upamiętnia to tablica ustawiona na skrzyżowaniu dróg Nowotki – Batorowo. Swój wkład w meliorację tych terenów mają też internowani polscy żołnierze, uczestnicy powstania listopadowego. Wykopali oni w rejonie wsi Nowotki rów melioracyjny zwany jako Rów Łosiowy (Lachsrinne).
W zimie 1945 r. wycofujący się żołnierze niemieccy wysadzili wały w 16 miejscach, by opóźnić ruch wojsk sowieckich, co umożliwiało ewakuację ludności cywilnej. Naprawą wałów i osuszaniem terenu zajęli się nowi osadnicy przybyli w zasadzie z różnych regionów Polski sprzed 1939 r.
Ponownie do wielkiej powodzi doszło 19 stycznia 1983 r., kiedy to wody Zalewu Wiślanego spiętrzone wiejącym przez kilka dni wiatrem przerwały wały czołowe wyspy i zalały ok. 3 tys. ha. Przy naprawie wałów pracowali żołnierze, ewakuowali oni również mieszkańców. Naprawa wałów trwała do końca miesiąca, po czym przystąpiono do modernizacji wałów i ich podwyższania. Następna powódź, spowodowana przez cofkę, dotknęła wyspę 14 października 2009 r.
Na wyspie znajdują się obecnie miejscowości: Batorowo (do 1945 r. Battrow), Cieplice, Nowotki (do 1945 r. Neuhausen), Kępa Rybacka (do 1945 r. Fischerkampe), Nowe Batorowo, Nowakowo (do 1945 r. Terranova), Nowakowo Trzecie, Ujście i Kępiny Wielkie (do 1945 r. Zeyervorderkampen).
Mosty
Na Wyspę Nowakowską można dostać się przez mosty, jeden - nad Kanałem Jagiellońskim - jest mostem stałym, drugi - na rzece Elbląg - prowadzący do Nowakowa jest pontonowy. Został zbudowany w latach 70., przedtem do przeprawy służył prom z ręcznym napędem. Obecny most otwierany jest w określonych porach poprzez odciągnięcie części przęsła na bok.
Dom Angielski i rezerwat
Nad rzeką Elbląg w Nowakowie stał do 1945 r. Dom Pod Siedmioma Szczytami (Siebengiebelhaus), nazywany też Domem Angielskim.
W 1616 r. istniejącą tu karczmę na Bolwerku (Bollwerkskug) odkupił angielski kupiec John Slocumbe i pobudował w jej miejsce w latach 30-tych XVII w. nowy dom. Służył on angielskim kupcom przybywającym do Elbląga, gdzie siedzibę miała Angielska Kampania Wschodnia.
Na zachodnim brzegu Zalewu Wiślanego w 2001 r. powstał Rezerwat Przyrody Zatoka Elbląska. Jest to rezerwat ptactwa błotnego oraz miejsca lęgowe ptactwa. Z tego miejsca możemy podziwiać południową część Zalewu, tzw. Złotą Wyspę i samą Zatokę Elbląską.