Kontynuujemy naszą wędrówkę po miejscowościach gminy Prabuty, która w latach 1975-1998 znajdowała się w granicach województwa elbląskiego. W dzisiejszym odcinku naszego cyklu Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK, opowiada o ciekawostkach związanych ze wsiami Rodowo, Rodowo Małe i Stańkowo.
Rodowo
Jest to wieś założona w połowie lat 80. XIII w., była wtedy własnością Ditricha Stange, a nadał mu ją pomezański biskup Henryk. Kiedy Stange zmarł, wieś stała się własnością biskupów pomezańskich.
W 1361 r. biskup pomezański ulokował kolejny raz miejscowość na prawie chełmińskim, pierwsza lokacja wsi nie jest znana. Po raz kolejny przywilej lokacyjny w 1561 r. wystawił książę Albrecht Hohenzollern. W roku 1570 wieś stała się własnością Wenzela Schaucka von Stangenberga, doradcy kolejnego księcia Prus (Albrechta Fryderyka Hohenzollerna). Wieś w rękach rodu Schack pozostawała przez dwa stulecia, figuruje jednak jako Wittenau, bo ród zmienił swoją nazwę. U schyłku XVIII w. miejscowość staje się wsią szlachecką.
W latach 90. XIX w. założono tu szkołę, a na początku XX w. mleczarnię, powstało też Towarzystwo Mleczne. Po 1945 r. brak informacji, żeby te instytucje - poza zespołem szkół - działały.
Kościół powstał w Rodowie w XIV w., w 1414 r. podczas Wojny Głodowej uległ zniszczeniu. Miejscowość zamieszkiwała również ludność polskojęzyczna, bo msze w języku polskim odprawiano w XVIII w.
W XVII w. powstał tu kościół protestancki, nową świątynię dla tego wyznania pobudowano w 1754 r., wieżę zaś sto lat później, obecnie jest to kościół katolicki pw. św. Stanisława Kostki. W świątyni nie zachowały się galerie, istnieje za to ambona z 1690 r. (jej twórcą był Joachim Sebastian Doebl) i organy z XVII w. (pochodzą z frankfurckiego zakładu Wilhelma Sauera, były one kilkakrotnie remontowane). Są tu też: stary ołtarz oraz zabytkowe ławki, których czoła zdobią malunki. Ściany zdobią obrazy znajdujące się poprzednio na stropie świątyni.
Mieszkańcy wsi i okolicy nazywają Rodowo wsią cudów. Powodem są międzynarodowe penery rzeźbiarsko-malarskie prowadzone przez profesora z Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, które odbywają się tu od lat 90. Dzieła wykonane przez studentów zdobią wieś.
Dawniej wieś nazywano Gross Rohdau lub Rodau, po 1945 r początkowo Rudawa, a od 1947 r. posiada obecną nazwą.
Rodowo Małe
Jest to osada położona w pobliżu Rodowa, nad brzegiem jeziora Dzierzgoń. Były to niegdyś dobra rycerskie. Osadę zamieszkiwali zarówno ewangelicy jak i katolicy. W 1900 r. na 115 ha sprzedanej ziemi powstało 6 zagród chłopskich.
Istniejący tu kiedyś dwór położony nad brzegiem jeziora i przy drodze Górowychy Małe – Stążek uległ zniszczeniu, a jego resztki zostały rozebrane na przełomie lat 70-80 XX w. likwidacji uległ też park dworski. Na terenie dawnego parku powstały działki letniskowe.
Glazurowaną dachówkę pochodzącą z tego pałacu możemy podziwiać w Prabutach na dachu prezbiterium odbudowanej konkatedry.
Miejscowość nosiła przedtem nazwy Klein Rohdan, Rodówko (1888), Klein Rohdau, obecne miano osada uzyskała w 1951 r.
Stańkowo
Wieś położona w pobliżu jeziora Burgale. Pierwszy zapis o wsi pochodzi z 1347 r. i mówi o odnowieniu lokacji przez biskupa pomezańskiego Mikołaja I. Była to w zasadzie wieś chłopska, ale w 1740 r. właścicielem stał się Karl Gustaw von Bardeleben.
W końcu XVIII w. przez pięć lat właścicielem był pruski baron Wilhelm Julius von Pogwisch, który założył we wsi szkołę i uregulował nurt Liwy.
W 1877 r. Stańkowo stało się własnością gdańskiego kupca Johana Gottfrida Borowskiego, pobudował on swoją siedzibę, która jednak nie przetrwała do dzisiejszych czasów. W 1945 r., podobnie jak i znaczna część wsi, została spalona. W 1946 r. od uderzenia pioruna spłonął z kolei kościół, którego ruiny wysadzono w 1952 r.
Miejscowość w swej historii nosiła nazwy: Riesenwalde, Stanko, Stańkowo.
Jest to wieś założona w połowie lat 80. XIII w., była wtedy własnością Ditricha Stange, a nadał mu ją pomezański biskup Henryk. Kiedy Stange zmarł, wieś stała się własnością biskupów pomezańskich.
W 1361 r. biskup pomezański ulokował kolejny raz miejscowość na prawie chełmińskim, pierwsza lokacja wsi nie jest znana. Po raz kolejny przywilej lokacyjny w 1561 r. wystawił książę Albrecht Hohenzollern. W roku 1570 wieś stała się własnością Wenzela Schaucka von Stangenberga, doradcy kolejnego księcia Prus (Albrechta Fryderyka Hohenzollerna). Wieś w rękach rodu Schack pozostawała przez dwa stulecia, figuruje jednak jako Wittenau, bo ród zmienił swoją nazwę. U schyłku XVIII w. miejscowość staje się wsią szlachecką.
W latach 90. XIX w. założono tu szkołę, a na początku XX w. mleczarnię, powstało też Towarzystwo Mleczne. Po 1945 r. brak informacji, żeby te instytucje - poza zespołem szkół - działały.
Kościół powstał w Rodowie w XIV w., w 1414 r. podczas Wojny Głodowej uległ zniszczeniu. Miejscowość zamieszkiwała również ludność polskojęzyczna, bo msze w języku polskim odprawiano w XVIII w.
W XVII w. powstał tu kościół protestancki, nową świątynię dla tego wyznania pobudowano w 1754 r., wieżę zaś sto lat później, obecnie jest to kościół katolicki pw. św. Stanisława Kostki. W świątyni nie zachowały się galerie, istnieje za to ambona z 1690 r. (jej twórcą był Joachim Sebastian Doebl) i organy z XVII w. (pochodzą z frankfurckiego zakładu Wilhelma Sauera, były one kilkakrotnie remontowane). Są tu też: stary ołtarz oraz zabytkowe ławki, których czoła zdobią malunki. Ściany zdobią obrazy znajdujące się poprzednio na stropie świątyni.
Mieszkańcy wsi i okolicy nazywają Rodowo wsią cudów. Powodem są międzynarodowe penery rzeźbiarsko-malarskie prowadzone przez profesora z Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, które odbywają się tu od lat 90. Dzieła wykonane przez studentów zdobią wieś.
Dawniej wieś nazywano Gross Rohdau lub Rodau, po 1945 r początkowo Rudawa, a od 1947 r. posiada obecną nazwą.
Rodowo Małe
Jest to osada położona w pobliżu Rodowa, nad brzegiem jeziora Dzierzgoń. Były to niegdyś dobra rycerskie. Osadę zamieszkiwali zarówno ewangelicy jak i katolicy. W 1900 r. na 115 ha sprzedanej ziemi powstało 6 zagród chłopskich.
Istniejący tu kiedyś dwór położony nad brzegiem jeziora i przy drodze Górowychy Małe – Stążek uległ zniszczeniu, a jego resztki zostały rozebrane na przełomie lat 70-80 XX w. likwidacji uległ też park dworski. Na terenie dawnego parku powstały działki letniskowe.
Glazurowaną dachówkę pochodzącą z tego pałacu możemy podziwiać w Prabutach na dachu prezbiterium odbudowanej konkatedry.
Miejscowość nosiła przedtem nazwy Klein Rohdan, Rodówko (1888), Klein Rohdau, obecne miano osada uzyskała w 1951 r.
Stańkowo
Wieś położona w pobliżu jeziora Burgale. Pierwszy zapis o wsi pochodzi z 1347 r. i mówi o odnowieniu lokacji przez biskupa pomezańskiego Mikołaja I. Była to w zasadzie wieś chłopska, ale w 1740 r. właścicielem stał się Karl Gustaw von Bardeleben.
W końcu XVIII w. przez pięć lat właścicielem był pruski baron Wilhelm Julius von Pogwisch, który założył we wsi szkołę i uregulował nurt Liwy.
W 1877 r. Stańkowo stało się własnością gdańskiego kupca Johana Gottfrida Borowskiego, pobudował on swoją siedzibę, która jednak nie przetrwała do dzisiejszych czasów. W 1945 r., podobnie jak i znaczna część wsi, została spalona. W 1946 r. od uderzenia pioruna spłonął z kolei kościół, którego ruiny wysadzono w 1952 r.
Miejscowość w swej historii nosiła nazwy: Riesenwalde, Stanko, Stańkowo.
WyKa