UWAGA!

Historia okolic Elbląga: Korzeniewo (odc. 111)

 Elbląg, Polski żołnierz na granicy w okolicy Korzeniewa
Polski żołnierz na granicy w okolicy Korzeniewa (fot. archiwum autora)

Kontynuujemy wędrówkę po miejscowościach w gminie Kwidzyn, która w latach 1975-98 należała do województwa elbląskiego. Dzisiaj Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK, opowiada o Korzeniewie, gdzie w okresie II Rzeczpospolitej istniała granica polsko-niemiecka.

Początki udokumentowanego osadnictwa sięgają XIV-XV w. Tereny dzisiejszego Korzeniewa były wydzierżawione wówczas mieszczanom z Kwidzyna. Ze względu na podmokłe grunty i częste powodzie nie nadawały się zbytnio do upraw, dlatego wykorzystywano je jako łąki. Miejscowość nabrała gospodarczego znaczenia z chwilą ulokowania w jej pobliżu przeprawy promowej, o czym więcej w kolejnych zdaniach. Pod koniec XIX w. działała tu cegielnia sygnująca swe wyroby napisem „D. Ziegelei Kurzebrak”.
       Równie ważne znaczenie miało istnienie w XIV w. w pobliskim Kwidzynie korporacji żeglarzy wiślanych. Planowano wówczas budowę kanału, który połączyłby Wisłę z Kwidzynem, miał on przebiegać właśnie przez Korzeniewo.
       W miejscowości miał też przebywać miedzy innymi Jan III Sobieski, król Polski.
      
       Przeprawa i port
      
Dla rozwoju wsi ważne było uruchomienie przeprawy promowej w latach 1667-1669 (stała przeprawa zaistniała w połowie XVIII w). a także powstanie portu rzecznego w 1754 r. (w tym celu nadbrzeża umocniono i je ufortyfikowano). W czasie wojen napoleońskich w latach 1808-1813 Francuzi zbudowali tu most pontonowy, został on jednak zdobyty przez wojska rosyjskie.
       Korzeniewo w okresie 1466-1772 leżało w granicach Prus Królewskich po tym okresie przypadła zaborcy pruskiemu. Wtedy to Prusacy ustanowili we wsi punkt celny i pobierali cło za towary przewożone z Polski do polskiego jeszcze Gdańska.
       W związku z działalnością portu utwardzono także drogę pomiędzy Korzeniewem a Kwidzynem, a 1842 r. oddano nowy port na północ od szosy i przeprawy przez Wisłę. W samym zaś porcie cumowano elementy mostu pontonowego.
       Na szczycie wału do dzisiaj znajduje się budynek po dawnym bosmanacie.
      
       Konflikty na granicy
      
Na początku XX wieku powstała wąskotorowa linia kolejowa łącząca port z Kwidzynem oraz Gniewem. By usprawnić połączenie z Gniewem, w 1909 r, pobudowano most przez Wisłę, który zastąpił dotychczasowy prom kolejowy. Po 1945 r. kurował tu prom drogowy, ale swoją działalność zakończył w 2012 r., po oddaniu do użytku mostu w Lipiankach.
       Po plebiscycie w 1920 roku Korzeniewo, wraz z portem (który był pod polskim zarządem) znalazło się po stronie niemieckiej. Port, wykorzystywany do transportu tranzytowego, był przyczyną licznych konfliktów i i prowokacji ze strony niemieckiej.

  Elbląg, Polsko-niemieckie przejście graniczne w okolicach Korzeniewa
Polsko-niemieckie przejście graniczne w okolicach Korzeniewa (fot. archiwum autora)


       Wisła na odcinku, gdzie przebiegała granica między Polską Niemcami, decyzją Traktatu Wersalskiego przypadła naszemu krajowi wraz z 20-metrowym pasem na jej wschodnim brzegu. Most, który znalazł się po stronie Polski, przestał spełniać swą komunikacyjną rolę i został rozebrany. Części z tego obiektu zostały wykorzystane do budowy mostów w Toruniu i Koninie. Jednocześnie zlikwidowano wąskotorową linię kolejową. Pozostały po niej nieliczne ślady. A Korzeniewo, pozostające po stronie III Rzeszy, było jedną z logistycznych baz, wykorzystanych do ataku na Polskę we wrześniu 1939 r.
       Po zakończeniu II wojny światowej Korzeniewo wróciło do macierzy. W latach 50. utworzono tu Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną „Zgoda”, specjalizującą się w hodowli bydła i uprawie warzyw. Prawdopodobnie ta ostania specjalizacja była jedną z przyczyn utworzenia we wsi w latach 60. zakładu przetwórczego warzyw i owoców Spółdzielni Ogrodniczej „Nadwiślanka” w Kwidzynie.
      

WyKa

Najnowsze artykuły w dziale Dawno temu

Artykuły powiązane tematycznie

Zamieszczenie następnej opinii do tego artykułu wymaga zalogowania

W formularzu stwierdzono błędy!

Ok
Dodawanie opinii
Aby zamieścić swoje zdjęcie lub avatar przy opiniach proszę dokonać wpisu do galerii Czytelników.
Dołącz zdjęcie:

Podpis:

Jeśli chcesz mieć unikalny i zastrzeżony podpis
zarejestruj się.
E-mail:(opcjonalnie)
A moim zdaniem...
  • Lubię tą okolicę, rozległa płaska przestrzeń, żyzne gleby miejscami koloru czarnego, most ze specyficznym mikroklimatem o długości prawie 2 km, odpowiednie miejsce do jazdy rowerem - od połowy mostu mknie się bez pedałowania:)
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    1
    0
    Letni powiew wiatru(2018-06-03)
  • Tu była znana przeprawa i obiekty celne, które zachowały się do dzisiaj. Tu są między innymi wskaźniki wysokości wody wiślanej podczas powodzi. Ta miejscowość do 1945 roku nazywała się Kurzebrack. W okresie międzywojennym Niemcy z Prus Zachodnich, Prus Wschodnich - mieli tu "wolny i niezakłócony dostęp do Wisły". Niemcy z "Reich'u" musieli mieć paszporty. Dla mieszkańców Prus Wschodnich dowód na przekroczenie wystawiały między innymi polskie władze Urzędu Wodnego w Tczewie. W Kurzebrack przebiegała ważna linia kolei wąskotorowej a znajdująca się obok Mareza był ważnym węzłem przeładunkowym. Wisła w Kurzebrack wygląda imponująco. Wracając z Kurzebrack/Korzeniewo - mamy po drodze wspaniałą panoramę Kwidzyna. Brakuje w niej wieży ratusza, ale pomimo to robi ona wrażenie.
Reklama