Gdzie mieścił się bar Ewa? Gdzie doszło do politycznego morderstwa przed wojną? Kiedy powstał budynek szkoły przy ul. Agrykola? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań w najnowszym odcinku „Historii elbląskich ulic” udziela Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Ulica przebiega od ul. Królewieckiej do ul. Traugutta. Do lat 60. XX wieku jezdnia przebiegała mniej więcej na wysokości obecnych pawilonów handlowych, a ulica miała raczej wiejski charakter. Obok małych często walących się domków hodowano trzodę i bydło. W latach 60. rozpoczęła się budowa nowych osiedli, między innymi wieżowców. 21 września 1971 r. otwarto istniejący do dziś Urząd Pocztowy nr 10. Samą zaś drogę kilkakrotnie już przebudowano.
Po raz pierwszy w źródłach pisanych miejsce to pojawiło się w 1398 r. pod nazwą Nowy Majątek (Nyengute), obecną nazwę ulica otrzymała po 1945 r. Jej przebieg na mapie z połowy XVII w. zaznaczony jest aż do rzeczki Kumieli.
W miejscu działającego obecnie dyskontu działał Bar „Ewa”, na pierwszym piętrze odbywały się dancingi.
Górnośląska
Jest przedłużeniem ul. Nowowiejskiej, przebiega od ul. Traugutta do skrzyżowania ul. Sienkiewicza i Agrykola. Jej początek od strony Nowowiejskiej wyznacza rondo Compiegne, poświęcone francuskiemu miastu partnerskiemu Elbląga. Jeszcze w latach 90. w miejscu ronda stały budynki mieszkalne, otoczone z jednej i drugiej strony jezdnią.
Sama ulica ma charakter górski, przed 1914 r. nazwano ją ul. Górską (Bergstrasse). Obecne miano nadały jej już polskie władze. To przez Górnośląską w latach 1928-1962 prowadziła linia tramwajowa nr 3, skręcająca następnie w ul. Agrykola.
W rejonie mostku nad Kumielą, będącym rodzajem granicy pomiędzy ulicami, w 1933 r., doszło do mordu politycznego. Bojówkarze nazistowscy zamordowali Paula Klutha, który był przywódcą Niemieckiej Komunistycznej Młodzieży Robotniczej w ówczesnym Elbingu.
Na rogu ul. Górnośląskiej i Traugutta wznoszona jest od 2010 roku cerkiew grekokatolicka.
Agrykola
Przebiega od Górnośląskiej do ul. Kościuszki. W granice miasta została włączona w 1913 r. i stanowiła wówczas całość z obecną Górnośląską. Do 1924 r. jej patronem był Fridrich Ludwik Jahn (Jahnstrasse), organizator czynnego wypoczynku w Prusach.
Obecną nazwę ulicy nadano po 1945 r., a przyczynili się do tego mieszkańcy Warszawy, którzy osiedlili się po wojnie w Elblągu. Zapewne chcieli nawiązać do ważnych miejsc w zbombardowanej przez hitlerowców stolicy.
Przy ul. Agrykola wyróżnia się monumentalny budynek, do którego prowadzą wysokie schody. Powstał w 1929 r. jako szkoła sportowa Jahn Schule. Dzisiaj mieści się tu Gimnazjum nr 5, wcześniej istniała Szkoła Podstawowa nr 3 im. Tadeusza Kościuszki, wychowująca młodych sportowców. To w tym budynku 26 listopada 1948 r. wystawiono pierwszą profesjonalną sztukę teatralną po powrocie Elbląga do Polski – „Pan Jowialski” A. Fredry z udziałem Ludwika Solskiego. Istniejący nieco dalej stadion sportowy również należał do szkoły i nie posiadał trybun, które powstały w latach 60. Dzisiaj stadion należy do miasta, ma część krytych trybun, a swoje mecze rozgrywają na nim piłkarze Olimpii Elbląg.
Idąc lewą stroną ul. Agrykoli, patrząc stronę ul. Kościuszki, mijamy kościół pw. Wszystkich Świętych, w którym do starszej konstrukcji w latach 1978-82 dobudowano nowy budynek według projektu Czesława Taraszkiewicza.
Tuż za kościołem rozpościera się cmentarz komunalny, założony jeszcze przed 1945 r. W jego głębi znajdują się kwatery żołnierzy alianckich, w tym i Polaków, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. W pobliżu ich mogił 1 listopada 1981 roku postawiono Krzyż Katyński.
Przy cmentarzu komunalnym swoje miejsce znalazła też nekropolia żołnierzy Armii Czerwonej. W 252 mogiłach spoczywa 2731 żołnierzy. Pomnik im poświęcony odsłonięto 6 lutego 1946 r., 6 czerwca 1993 roku postawiono przed nim krzyż prawosławny.
Warto dodać, że w okolicy górnej bramy cmentarza komunalnego jeszcze w latach 60. swój bieg kończyła linia tramwajowa nr 3. Nie było tutaj pętli. Motorniczy musiał przejść z jednego pomostu tramwaju na drugi, by ruszyć w powrotną drogę.