Tym razem w naszych podróżach w przeszłość zaglądamy ponownie na elbląską starówkę. Jak zawsze sięgamy po fotograficzne zestawienia Jarosława Jaroszuka.
Jarosław Jaroszuk odnawia, rekonstruuje, czasem wręcz „ratuje” stare zdjęcia Elbląga, tworzy również ich zestawienia z fotkami współczesnymi, kolaże. Jego prace zdążyły już zyskać uznanie internautów, trafiły do telewizji, a teraz będziemy je też sukcesywnie prezentować na łamach portElu.
- Autorzy obu archiwalnych fotografii nie są mi znani, są to zdjęcia ogólnodostępne w sieci - podkreśla Jarosław Jaroszuk. - Robiąc kolaż z katedrą chciałem pokazać, w jakim stopniu została ona zniszczona po wojnie - podkreśla pasjonat fotografii i historii miasta.
Pierwsze zdjęcie (a w zasadzie dwa zdjęcia w jednym) pokazuje oczywiście, jak wyglądała powojenna starówka. Przywołajmy fragment tekstu Marii Lubockiej-Hoffmann „Retrowersja Starego Miasta w Elblągu”, cytowanego w tym materiale:
- 12 lutego 1945 r., w dniu zdobycia Elbląga przez Armię Czerwoną, zniszczenia zabudowy Starego Miasta liczono na 98 proc. (podobnie jak Starówki warszawskiej). Brak jest, niestety, szczegółowego opisu stanu miasta z pierwszych miesięcy po jego zdobyciu a także procentowych wyliczeń stanu zachowania poszczególnych elementów zabytkowego zespołu Starego Miasta. Wyobrażenie tego, jak było, dają ówczesne fotografie.
Jak pisała wieloletnia Wojewódzka Konserwator Zabytków i twórczyni koncepcji retrowersji, w całości zachowało się zaledwie sześć kamienic; "część kamienic leżała całkowicie w gruzach, znaczna część była poważnie uszkodzona, bez dachów, ze zniszczonymi stropami; pozostałe były uszkodzone w nieznacznym stopniu". Podobnie przedstawiała się kwestia budowli sakralnych czy Bramy Targowej:
Kościół św. Mikołaja miał wypalone wnętrza, zawalone dachy i częściowo wieżę. Kościół podominikański stracił dach, sklepienia nad nawami oraz górne partie obu szczytów korpusu. Zabudowania klasztorne a także zespół poszpitalny św. Ducha, stały w ruinie, Brama Targowa była pozbawiona dachu i miała spękane mury.
Druga fotografia przedstawia oczywiście zniszczenie wspomnianej wyżej świątyni, w której dziś znajduje się Galeria EL. Dawniej była ona kościołem dominikańskim, o czym pisał Karol Wyszyński w cyklu Historia elbląskich ulic.
- Dominikanie, którzy przybyli tu z Krakowa, 13 stycznia 1238 r. otrzymali od Krzyżaków dokument o uposażeniu klasztoru Najświętszej Mari Panny. Najstarszą częścią budowli jest dawne prezbiterium, którego początki datuje się na 1246 r. Kościół nie posiadał nigdy wieży, jego dach wieńczyła jedynie sygnaturka. W 1504 r. kościół spłonął, odbudowę zakończono w 1514 r. W 1525 r. przejściowo klasztor i kościół został opanowany przez luteran, ale na zdecydowaną reakcję króla Zygmunta I zwrócono go katolikom. W 1542 r. ostatecznie przekazany protestantom i do 1945 r. był ich główną świątynią w mieście. Po raz kolejny kościół i dawne zabudowania klasztorne uległy kompletnemu zniszczeniu w czasie działań wojennych w 1945 r. W początku lat 60. z inicjatywy Gerarda Blum Kwiatkowskiego, zatrudnionego w Zamechu, w murach dawnej świątyni powstała w 1962 r. Galeria El.
