Amerykańska agencja wywiadowcza CIA odtajniła część dokumentów dotyczących... Elbląga. Wśród nich raporty z lat 50. ubiegłego wieku, które dotyczą np. odbudowy stoczni czy planów związanych z...kanałem żeglugowym z Elbląga do Krynicy Morskiej.
Informację na ten temat podał jako pierwszy pan Marcin z fejsbukowej grupy „Zdjęcia Elbląga: współczesne, z dawnych lat”. - Dostałem link do wyszukiwarki w bibliotece CIA od jednego znajomego, dotyczący innego miasta. Wpisałem do niej hasło „Elblag” i wyskoczyło mnóstwo dokumentów. Dopiero niedawno zostały upublicznione w sieci – mówi pan Marcin.
Dokumenty CIA dotyczą działań wywiadowczych w latach 50. ubiegłego wieku. Elbląga dotyczy kilkaset z nich. Na przykład raport z 8 marca 1954 roku donosi, że między Malborkiem i Elblągiem oprócz standardowych torów istnieje także szerszy tor według standardów rosyjskich i że szeroki tor został również poprowadzony z Malborka do pobliskiego lotniska wojskowego. W tej samej informacji czytamy, że w Elblągu są produkowane wagony pasażerskie, sypialne i towarowe na potrzeby Związku Radzieckiego, dostosowywane do szerokich rosyjskich torów.
Z kolei raport z 29 czerwca 1953 r. mówi o „elbląskiej stoczni, splądrowanej przez wojska sowieckie, która została odbudowana”. „Stocznia składa się z dwóch części. Pierwsza znajduje się wzdłuż kanału, w miejscu gdzie znajdowała się niemiecka Stocznia Schichaua. Ta sekcja jest przeznaczona do produkcji: konstrukcji wysokiego napięcia, części turbin statków i urządzeń okrętowych. Część druga jest zlokalizowana bliżej dworca kolejowego (chodzi o tereny przy al. Grunwaldzkiej – red.) i zajmuje się dostosowaniem polskich wagonów i lokomotyw do rosyjskich szerokich torów”. Oraz „polskie statki nie mogą pływać po Zalewie Wiślanym, tylko kilka małych sowieckich statków wpłynęło do Elbląga” - odnotowuje w swoim raporcie CIA.
CIA wiedziało też o Sprawie Elbląskiej, czyli tragicznych wydarzeniach z 1949 roku, kiedy to doszło do pożaru jednej z hal ówczesnego Zamechu. „Wielka hala produkcyjna została zniszczona w 1949 r., rzekomo w wyniku aktu sabotażu. W 1951 roku została odbudowana, ale od 1952 roku nic tam nie jest produkowane” - pisze CIA.
Z kolei raport z 6 października 1953 roku mówi o tym, że polskie Ministerstwo Żeglugi pracuje nad projektem budowy kanału żeglugowego między Elblągiem a Krynicą Morską, który miałby 26 kilometrów długości, 60 metrów szerokości i 2,5 m głębokości. Kanał miałby też przecinać Mierzeję Wiślaną niedaleko Krynicy Morskiej. Krynica miałaby odegrać podobną rolę jak port w Świnoujściu niedaleko Szczecina” - piszą Amerykanie.
Odtajnione przez CIA dokumenty dotyczące Elbląga mogą być kopalnią wiedzy nie tylko dla lokalnych historyków. - CIA, jak każda agencja wywiadu zbierała informacje o przeciwnikach, a my wówczas - w latach 50. XX w. - byliśmy częścią bloku sowieckiego, więc też wrogiem USA. Dziś, w innej sytuacji geopolitycznej i w jawnych już dokumentach możemy sprawdzić, co ich najbardziej interesowało - mówi Tomasz Gliniecki, znany w mieście propagator wojennej historii. - W Elblągu i okolicach były to dane o jednostkach wojskowych, produkcji militarno-przemysłowej, infrastrukturze transportowej. Niby wywiadowcza norma, ale w tych aktach jest wiele ciekawostek. Mam nadzieję, że te dokumenty będą kiedyś szczegółowo zbadane, uzupełniając naszą wiedzę o Elblągu po 1945 r.
My prześledziliśmy zaledwie kilka dokumentów. Zachęcamy Czytelników do poszukiwania innych ciekawych informacji, jakie zawierają. Dokumenty można znaleźć tutaj, wpisując hasło "elblag".
Dokumenty CIA dotyczą działań wywiadowczych w latach 50. ubiegłego wieku. Elbląga dotyczy kilkaset z nich. Na przykład raport z 8 marca 1954 roku donosi, że między Malborkiem i Elblągiem oprócz standardowych torów istnieje także szerszy tor według standardów rosyjskich i że szeroki tor został również poprowadzony z Malborka do pobliskiego lotniska wojskowego. W tej samej informacji czytamy, że w Elblągu są produkowane wagony pasażerskie, sypialne i towarowe na potrzeby Związku Radzieckiego, dostosowywane do szerokich rosyjskich torów.
Z kolei raport z 29 czerwca 1953 r. mówi o „elbląskiej stoczni, splądrowanej przez wojska sowieckie, która została odbudowana”. „Stocznia składa się z dwóch części. Pierwsza znajduje się wzdłuż kanału, w miejscu gdzie znajdowała się niemiecka Stocznia Schichaua. Ta sekcja jest przeznaczona do produkcji: konstrukcji wysokiego napięcia, części turbin statków i urządzeń okrętowych. Część druga jest zlokalizowana bliżej dworca kolejowego (chodzi o tereny przy al. Grunwaldzkiej – red.) i zajmuje się dostosowaniem polskich wagonów i lokomotyw do rosyjskich szerokich torów”. Oraz „polskie statki nie mogą pływać po Zalewie Wiślanym, tylko kilka małych sowieckich statków wpłynęło do Elbląga” - odnotowuje w swoim raporcie CIA.
CIA wiedziało też o Sprawie Elbląskiej, czyli tragicznych wydarzeniach z 1949 roku, kiedy to doszło do pożaru jednej z hal ówczesnego Zamechu. „Wielka hala produkcyjna została zniszczona w 1949 r., rzekomo w wyniku aktu sabotażu. W 1951 roku została odbudowana, ale od 1952 roku nic tam nie jest produkowane” - pisze CIA.
Z kolei raport z 6 października 1953 roku mówi o tym, że polskie Ministerstwo Żeglugi pracuje nad projektem budowy kanału żeglugowego między Elblągiem a Krynicą Morską, który miałby 26 kilometrów długości, 60 metrów szerokości i 2,5 m głębokości. Kanał miałby też przecinać Mierzeję Wiślaną niedaleko Krynicy Morskiej. Krynica miałaby odegrać podobną rolę jak port w Świnoujściu niedaleko Szczecina” - piszą Amerykanie.
Odtajnione przez CIA dokumenty dotyczące Elbląga mogą być kopalnią wiedzy nie tylko dla lokalnych historyków. - CIA, jak każda agencja wywiadu zbierała informacje o przeciwnikach, a my wówczas - w latach 50. XX w. - byliśmy częścią bloku sowieckiego, więc też wrogiem USA. Dziś, w innej sytuacji geopolitycznej i w jawnych już dokumentach możemy sprawdzić, co ich najbardziej interesowało - mówi Tomasz Gliniecki, znany w mieście propagator wojennej historii. - W Elblągu i okolicach były to dane o jednostkach wojskowych, produkcji militarno-przemysłowej, infrastrukturze transportowej. Niby wywiadowcza norma, ale w tych aktach jest wiele ciekawostek. Mam nadzieję, że te dokumenty będą kiedyś szczegółowo zbadane, uzupełniając naszą wiedzę o Elblągu po 1945 r.
My prześledziliśmy zaledwie kilka dokumentów. Zachęcamy Czytelników do poszukiwania innych ciekawych informacji, jakie zawierają. Dokumenty można znaleźć tutaj, wpisując hasło "elblag".
RG