15 marca obchodzony jest Światowy Dzień Konsumenta. Dokładnie 60 lat temu, 15 marca 1962 roku, prezydent USA John F. Kennedy zaprezentował przed Kongresem Stanów Zjednoczonych projekt ustawy o prawach konsumentów (Kennedy's Bill of Rights).
Projekt ustawy zawierał cztery podstawowe prawa, które stały się fundamentem nowej dziedziny prawa (prawa konsumenckiego) a mianowicie: prawo do bezpieczeństwa, prawo do informacji, prawo wyboru pośród różnych produktów i usług po konkurencyjnych cenach oraz prawo wyrażania opinii, które mają wpływ na kształtowanie polityki konsumenckiej.
W trakcie tego wystąpienia wypowiedział znamienne słowa: „Consumers, by definition, include us all (...)” – „Wszyscy, z definicji, jesteśmy konsumentami”.
Na pamiątkę tego wystąpienia 15 marca obchodzony jest Światowy Dzień Konsumenta. Został on ustanowiony w 1983 r. przez międzynarodową organizację związków konsumenckich - znaną pod nazwą Consumers International - skupiającą 240 organizacji i instytucji konsumenckich ze 120 krajów świata.
Istotą praw konsumenta jest to, aby poprzez nadanie szczególnych uprawnień, wzmacniały pozycję słabszej strony stosunku prawnego. Stroną tą zazwyczaj jest osoba fizyczna zawierająca umowę z podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą, czyli przedsiębiorcą. Zgodnie z łacińską paremią - Inde datae leges, ne fortior omnia posset - prawa te zostały ustalone po to, aby silniejszy nie mógł wszystkiego.
Aby konsumenci mogli korzystać ze swoich praw koniecznym jest, aby system prawny w którym funkcjonują był stabilny, Stabilność ta musi odnosić się zarówno do rozwiązań prawnych, jak również do kwestii stosowania prawa, przede wszystkim rozstrzygnięć sądowych.
Rozwój prawa konsumenckiego w dużej mierze zawdzięczmy implementacji do polskiego porządku prawnego, prawa Unii Europejskiej. Unijna polityka kształtowania praw konsumenta jest ściśle powiązana ze strefą zakazu dyskryminacji, praw człowieka i ogólnych wartości. W ramach funkcjonowania nowoczesnego państwa demokratycznego o gospodarce wolnorynkowej, dbałość o prawidłowy rozwój konkurencji nie może być rozpatrywana w oderwaniu od podstawowych praw przysługujących konsumentom.
Nie bez znaczenia dla przestrzegania praw konsumenta w Polsce pozostaje spór na gruncie stosowania prawa unijnego przez polskie organy administracji publicznej oraz problemy dotyczące zmian wprowadzanych w systemie sądownictwa. Normy prawa konsumenckiego, które obecnie chronią obywateli przez nieuczciwymi praktykami ze strony przedsiębiorców, tworzone były w warunkach stabilnego systemu prawnego zachodnich demokracji i w takich warunkach funkcjonują prawidłowo.
Obecnie, gdy za wschodnią granicą Polski, na terenie Ukrainy, toczy się wojna, Polacy staną w obliczu nowych wyzwań i zagrożeń. Pomoc, której obywatele Polski od momentu rozpoczęcia rosyjskiej agresji udzielają uchodźcom, jest wspaniałym odruchem, świadczącym o ogromnym sercu, poczuciu solidarności i przywiązaniu do zasad panujących w cywilizowanym świecie.
Napływający do Polski ze wschodu uchodźcy stanowić będą nową, bardzo podatną na różnego rodzaju nadużycia ze strony nieuczciwych przedsiębiorców, grupę społeczną. Ze względu na nieznajomość języka, polskiego prawa, a także wyjątkowo trudną sytuację, w której się znaleźli, mogą w dość łatwy sposób paść ofiarą wyzysku lub oszustwa. Dlatego powinniśmy zadbać również o to aby przekazać im wiedzę o przysługujących im w naszym kraju prawach, aby i w tym zakresie poczuli się bezpiecznie.
Dodatkowo, przy okazji dzisiejszego święta, należy wspomnieć o tym, że konsumenci mogą stanowić wielką siłę, jeśli się zjednoczą. Korzystając z jednego z naszych podstawowych praw konsumenckich – prawa do wyboru, możemy w znaczący sposób wpływać na sytuację na rynku. Również na sytuację rynków międzynarodowych. Domeną prawa międzynarodowego publicznego jest nakładanie sankcji na kraje, które zachowują się niezgodnie z przyjętymi przez społeczność międzynarodową normami. My, jako konsumenci, również możemy zademonstrować swój stosunek do wojny poprzez bojkotowanie towarów importowanych z niektórych krajów. Informacje na temat pochodzenia danego produktu znaleźć można na jego kodzie kreskowym. W przypadku wyprodukowanych w Federacji Rosyjskiej zaczyna się on cyframi 460-469, natomiast produkty z Białorusi mają kody z początkiem 481.
Nic nie wskazuje na to, że najbliższy czas przyniesie nam długo wyczekiwany dobrobyt i stabilizację finansową. Dlatego bardzo ważnym jest, aby zachować dużo konsumenckiego rozsądku.