Jak minął 2023 rok w lokalnej gospodarce? Oto nasz subiektywny ranking dziesięciu najważniejszych zjawisk i wydarzeń.
1. Rzeka w centrum gospodarczej uwagi
Moim zdaniem do największa gospodarcza zmiana w Elblągu w ostatnich latach. Nad rzekę wróciły inwestycje, a jaskółką zmian jest kompleks biurowych kamienic Porta Mare, budowany z funduszy rządowych (miasto przekazało pod inwestycję grunt). Co prawda, prace rozpoczęły się jeszcze w 2022 roku, ale to w ostatnich dwunastu miesiącach w Elblągu sprawdziła się zasada, że jedna duża inwestycja (ta jest warta ok. 100 mln zł) przyciąga następne. W sąsiedztwie (na terenie byłej przystani przy moście kardynała Wyszyńskiego) ma powstać aparthotel, którego budowę ogłosiła niedawno warszawska firma. Po drugiej stronie rzeki, przy ul. Św. Ducha, działkę pod zabudowę usługową (np. Hotel) kupił elbląski deweloper. Sprzedaż obu nieruchomości blokował ówczesny minister infrastruktury, ale w pierwszej sprawie sprzeciw ministra uchylił sąd, a w drugim przypadku władze miasta wyłączyły sporną część terenu z przetargu i tak znalazły kupca. A to nie koniec zabudowy nabrzeży przy starówce, bo kolejny hotel z restauracją chce stawiać również Żegluga Gdańska, w miejscu zburzonego już byłego terminala pasażerskiego.
Jak widać, inwestorzy chcą wydać w Elblągu miliony, licząc na turystyczne ożywienie w mieście, które już nie jest odwrócone do rzeki plecami. Na realizację pewnie poczekamy kilka lat, tak jak nadal czekamy na pełne otwarcie nowej drogi wodnej z Zatoki Gdańskiej do Elbląga.
2. Poślizg z nową drogą wodną
Początkowo nowa droga wodna z Zatoki Gdańskiej do Elbląga miała być gotowa w 2023 roku. Dzisiaj nie wiadomo, czy realnym terminem będzie 2024 r. Powodem są rosnące koszty prac i przedłużające się procedury przetargowe. Nadal nie jest ukończona modernizacja rzeki Elbląg, a jej pogłębienie Urząd Morski dopiero negocjuje z potencjalnymi wykonawcami i to nadal bez spornego 900-metrowego odcinka przed terminalem przeładunkowym.
Nadal też nie ma pieniędzy na rozwój elbląskiego portu. Władze miasta uspokajają, że obecna infrastruktura portu – po pogłębieniu toru wodnego – jest w stanie obsłużyć do 2 milionów ton przeładunków. W tym roku wyniosły one mniej niż 100 tysięcy ton. Samorząd czeka najwidoczniej na to, aż nowy rząd zaproponuje inne rozwiązanie niż kwotę do 100 mln złotych w zamian za większościowy pakiet udziałów w portowej spółce, co oferowali poprzednicy. Wiceministrem aktywów państwowych jest obecnie Zbigniew Ziejewski, poseł PSL, a więc z partii, do której należy również prezydent Witold Wróblewski. Zapewne przed wyborami samorządowymi dowiemy się, jakie będzie to rozwiązanie.
3. Problem z EPEC
Strategiczna spółka miejska ma problem z budową farmy fotowoltaicznej na Terkawce i nowego źródła ciepła przy ul. Dojazdowej. Powodem jest brak zgody Grupy Energa na podłączenie ich do krajowego systemu energetycznego, co Energa tłumaczy brakiem możliwości technicznych.
W efekcie wykonawca farmy na zlecenie EPEC prac nie może rozpocząć, a spółka – mimo że ma pełną dokumentację i zapewnione finansowanie – nie ogłosiła jeszcze przetargu na budowę nowej elektrociepłowni przy Dojazdowej, która ma być zasilana gazem.
Władze spółki zapowiadały, że będzie ona gotowa do 2025 roku, ale ten termin w obecnej sytuacji wydaje się nierealny. Na dodatek kilka tygodni po nagłośnieniu przez EPEC i władze Elbląga problemów z przyłączeniem do sieci nowych inwestycji prezes spółki Andrzej Kuliński złożył rezygnację z funkcji. EPEC tymczasowo kieruje dotychczasowy przewodniczący rady nadzorczej, a władze miasta zapowiedziały, że wkrótce ogłoszą konkurs na nowego prezesa.
4. Ceny mieszkań zwariowały
Na koniec 2022 roku pisaliśmy, że deweloperzy dostali zadyszki i w niepewnych czasach wstrzymali się z inwestycjami. W 2023 roku okazało się, że zadyszka była chwilowa, a apetyty deweloperów na zyski zaostrzył kredyt 2 procent oferowany Polakom przez instytucje rządowe. Ci, którzy jeszcze nie mają własnych mieszkań, rzucili się do ich kupowania. Efekt? Inwestycje ruszyły z kopyta, ceny również. W Elblągu metr kwadratowy mieszkania w stanie deweloperskim osiągnął już kwotę 9 tys. złotych! Mocno wzrosły też ceny najmu. Nic więc dziwnego, że dużą popularnością wśród elblążan cieszyły się mieszkania czynszowe zbudowane przez miejską spółkę ETBS przy ul. Wiejskiej. Co prawda, lokatorzy nie będą mogli stać się ich właścicielami, ale płacą o wiele mniejszy czynsz niż poziom rynkowy.
5. Działki nadal w cenie
Kryzys? Jaki kryzys? Tak można podsumować zainteresowanie nieruchomościami, oferowanymi przez elbląski samorząd w przetargach. Pod koniec trzeciego kwartału do miejskiej kasy z tego tytułu wpłynęło 39 mln złotych. Na koniec roku ma być ponad 57 mln. Zainteresowaniem cieszą się grunty na Modrzewinie i terenie byłych koszar przy ul. Lotniczej, a także, o czym pisaliśmy wyżej – przy rzece Elbląg.
6. Miasto też inwestuje
2023 rok to koniec dwóch najważniejszych miejskich inwestycji – modernizacji oczyszczalni ścieków przy ul. Mazurskiej (cały projekt wart ok. 200 mln złotych) i budowy nowego bloku operacyjnego w Szpitalu Miejskim wraz z modernizacją części oddziałów (w sumie ok. 80 mln zł). Wymienione kwoty sprawiają, że samorząd nadal możemy uznawać za jednego z największych inwestorów w mieście. Odnotujmy też rozpoczęcie kolejnej ważnej dla mieszkańców inwestycji – kąpieliska miejskiego przy ul. Spacerowej, które ma być gotowe w 2025 roku i kosztować 90,5 mln zł (dofinansowanie rządowe to 65 mln zł). Wkład własny samorząd zapewni poprzez emisję obligacji.
7. Markety nie odpuszczają
Wydawało się, że w Elblągu nie ma już miejsca na nowe markety. Nic bardziej mylnego. Do miasta weszła sieć Dino, budując pierwszy sklep przy ul. Lotniczej, wkrótce ma też rozpocząć budowę kolejnego przy ul. Rawskiej. Największym jednak wydarzeniem w tej branży AD 2023 było otwarcie centrum handlowego przy ul. Fromborskiej. Ten rejon miasta w ostatnich latach mocno handlowo się rozwinął, co powoduje że w godzinach szczytu kierowcy muszą liczyć się z utrudnieniami.
8. Drugie podejście do Góry Chrobrego
W latach 2010-2018 dzierżawcą Góry Chrobrego była lokalna spółka, która stworzyła ośrodek narciarski, cieszący się sporą popularnością wśród elblążan i turystów. Niestety, przegrała z warunkami pogodowymi, a po jej działalności pozostał parking u podnóża góry i zbiornik, z którego pobierano wodę do armatek śnieżnych.
Pod koniec grudnia władze miasta podpisały umowę z nowym dzierżawcą, który chce stworzyć tu całoroczny ośrodek sportowo-rekreacyjny ze zjazdami dla miłośników rowerów MTB, pontonów, nart, paintballa czy pieszych wędrówek. Umowa została podpisana na 20 lat, a pierwsze efekty inwestycji mamy zobaczyć w 2026 roku. Pozostaje nam trzymać kciuki, by chociaż część z planów stała się rzeczywistością.
9. Specjalna Strefa bliżej Elbląga
W Elblągu wreszcie swoje biuro otworzyła Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna. Czas pokaże czy to jedynie zabieg piarowy czy rzeczywista potrzeba. Warto dodać, że w ubiegłym roku ze wsparcia W-MSSE (ulg w podatkach) skorzystało pięć firm z regionu elbląskiego, które zainwestują w sumie prawie 170 mln złotych. Najwięcej ECOGNOR, które za 137 mln zł ma wybudować nowy zakład w Pasłęku, zajmujący się produkcją profili i płyt wielkogabarytowych.
10. Bezrobocie z tendencją spadkową
Tradycyjnie naszą gospodarczą dziesiątkę zamykają statystyki dotyczące bezrobocia w Elblągu i powiecie elbląskim. Rok 2023 zaczynaliśmy w Elblągu ze stopą bezrobocia na poziomie 7 proc., w powiecie - 14,2. Na koniec października (to najnowsze lokalne dane PUP w Elblągu) – wynosiła odpowiednio 6,4 proc. I 12,2 proc. i nadal miała tendencję spadkową. Dla porównania w kraju wynosi 5 proc., w województwie - 7,9 proc.
A jak Waszym zdaniem minął 2023 rok w lokalnej gospodarce? Zachęcamy do własnych merytorycznych podsumowań w komentarzach.
Rafał Gruchalski