Dlaczego Elbląskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej nie rozpoczęło jeszcze budowy ani farmy fotowoltaicznej, ani nowego źródła ciepła przy ul. Dojazdowej? Władze miasta i spółki twierdzą, że powodem jest brak zgody państwowego operatora z Grupy Energa na przyłączenie obu instalacji do energetycznej sieci.
EPEC chce zbudować nową kotłownię przy ul. Dojazdowej o mocy 13,5 megawatów (trzy silniki kogeneracyjne wraz z kotłem gazowym), wytwarzającą jednocześnie ciepło i prąd oraz farmę fotowoltaiczną o mocy 2 megawatów na ponad 3-hektarowej działce na Terkawce, koło trasy S22. Obie inwestycje mają być jednym z pierwszych etapów osiągnięcia przez Elbląg tzw. samowystarczalności energetycznej. Oba projekty mają już pozwolenia na budowę, ale prace do tej pory nie ruszyły. W przypadku nowej instalacji przy ul. Dojazdowej, która ma kosztować ok. 60 mln zł, nie ogłoszono nawet przetargu na wykonawcę. Z kolei farma ma kosztować 7 mln zł.
– Wystąpiliśmy do Energi Operatora o wydanie warunków technicznych przyłączenia do sieci energetycznej – mówi Andrzej Kuliński, prezes zarządu EPEC. – Nasze wnioski zostały kilkukrotnie odrzucone. Bez przyłączenia do sieci nie będzie możliwe zakończenie inwestycji. To skazywanie Elbląga i jego mieszkańców na wyższe ceny ciepła i powietrze nie tak czyste, jak mogłoby być. Według nas jest to działanie całkowicie niezgodne z potrzebami miasta. Jest to niezgodne też z deklaracjami Orlenu, do którego należy Energa Operator, a który – jak sam twierdzi w raportach o CRS – dba na środowisko i społeczności lokalne.
- Dla mnie stanowisko Energi jest niezrozumiałe, wręcz skandaliczne, bo my nie robimy tu przedsięwzięcia za parę złotych, tylko za tym będą szły grube pieniądze. To jest w interesie mieszkańców Elbląga i firmy – mówi Witold Wróblewski, prezydent Elbląga. – Widać od kilku lat, że państwowa spółka Energa Kogeneracja (która produkuje 80 procent ciepła w Elblągu – re.d) nie patrzy na mieszkańców tylko na zysk. Każdy kto będzie taniej produkował, a to będzie EPEC, jest konkurencją niemile widzianą. Cieszę się, że następuje zmiana władzy. Mam nadzieję, że nastąpi uwolnienie środków unijnych i spółki Skarbu Państwa rozpoczną rozbudowę sieci. Mam nadzieję, że kolejne rozmowy z Energą odbędą się z ludźmi bardziej odpowiedzialnymi.
Energa Operator wydała odmowną decyzję, tłumacząc to znacznym obciążeniem sieci elektroenergetycznej.
– W mniej więcej w tym samym czasie, gdy otrzymaliśmy odmowę na przyłączenie naszej instalacji o mocy 13,5 megawatów na Dojazdowej, spółka Energa Kogeneracja otrzymała zgodę na przyłączenie 30 megawatów. Jednocześnie na stronach Energi Operator można zobaczyć, że ilość dostępnych mocy na dzisiaj to zero megawatów na tym obszarze. A na kolejnej liście można zobaczyć, że kolejne podmioty otrzymują zgodę – stwierdził Andrzej Kuliński.
EPEC w tej sprawie interweniował w Urzędzie Regulacji Energetyki, postępowanie administracyjne w tej sprawie cały czas trwa.
Nowe źródło kogeneracyjne przy ul. Dojazdowej zdaniem władz miasta i spółki pozwoli zahamować wzrost cen ciepła dla mieszkańców oraz obniżyć koszty jego produkcji i dystrybucji. Zmniejszy również emisję szkodliwych substancji i poprawi jakość powietrza w Elblągu, bo dotychczas EPEC ciepło produkuje w kotłowni węglowej. Z kolei farma fotowoltaiczna ma pozwolić spółce pozyskać tani prąd na własne potrzeby i obniżyć koszty energii elektrycznej dla spółki o około milion złotych rocznie, a jej moc pozwoliłaby zasilić około 1200 gospodarstw domowych.
- Energia z farmy fotowoltaicznej byłaby przesyłana na Dojazdową, gdzie posłużyłaby do produkcji ciepła, ale i wodoru, który mógłby być wykorzystywany do magazynowania energii, dzięki czemu w porze wieczornej możemy z tego wodoru produkować ciepło i w skojarzeniu jednocześnie energię elektryczną. Takie rozwiązania istnieją w Europie, mieliśmy okazję z panem prezesem Kulińskim być na wizycie studyjnej w Niemczech. Widzieliśmy te rozwiązania, gdzie pracuje silniki produkujące prąd i ciepło, dla których paliwem jest wodór. Ten wodór byłby dodatkowo zielonym wodorem, bo byłby produkowany w panelach farmy fotowoltaicznej, które nie emitują dwutlenku węgla – mówił o ekologicznych zaletach takich instalacji wiceprezydent Janusz Nowak.
Wysłaliśmy pytania do biura prasowego Grupy Energa z prośbą o odniesienie się do zarzutów władz Elbląga i EPEC w sprawie przyłączenia planowanych inwestycji do sieci energetycznej. Czekamy na odpowiedź.
Aktualizacja z 24 października. Odpowiedź Energa Operator:
"Dla wspomnianych inwestycji wykonane zostały ekspertyzy wpływu planowanych obiektów na Krajowy System Elektroenergetyczny. W obu przypadkach wykazały one brak możliwości technicznych przyłączenia, co było podstawą do wydania decyzji odmownej. Przyłączenie obiektów powodowałoby ryzyko przeciążeń sieci elektroenergetycznej, awarii i braku dostaw energii dla odbiorców.
Zaznaczamy, że ENERGA-OPERATOR wykonując działalność regulowaną i nadzorowaną m.in. przez Urząd Regulacji Energetyki, równorzędnie traktuje wszystkie podmioty. Ekspertyzy techniczne dot. wydawania warunków przyłączeniowych sporządzane są w oparciu o kryteria wypracowane w ramach Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej (PTPiREE). W sposób szczegółowy wyznaczają one zasady, jakie muszą być spełnione, aby pozytywnie zweryfikować możliwość przyłączenia jednostek wytwórczych do sieci elektroenergetycznej Operatora Sieci Dystrybucyjnej (OSD).
PTPiREE zrzesza m.in. polskich Operatorów Systemów Dystrybucyjnych oraz Operatora Systemu Przesyłowego - jednolite reguły obowiązują więc wszystkie podmioty składające wnioski o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej jednostek wytwórczych na terenie Polski.
ENERGA-OPERATOR pełniąc funkcję Operatora Systemu Dystrybucyjnego odpowiedzialna jest m.in. za zapewnienie bezpieczeństwa pracy sieci oraz bezpieczeństwa dostaw energii o określonych parametrach jakościowych do wszystkich przyłączonych do tej sieci użytkowników.
Możliwości przyłączeniowe sieci dystrybucyjnej należącej do ENERGA-OPERATOR (Wysokich Napięć - 110 kV, Średnich Napięć - 15 kV, Niskich Napięć - 0,4 kV) mają określoną i skończoną wartość - limitowaną parametrami fizycznymi poszczególnych jej elementów.
Przeprowadzenie Ekspertyzy technicznej, podczas rozpatrywania wniosku o określenie warunków przyłączenia źródła wytwórczego do sieci elektroenergetycznej (o napięciu wyższym niż 1 kV), wynika z obowiązków zawartych w ustawie Prawo Energetyczne i podyktowane jest bezpieczeństwem dostaw energii elektrycznej.
Ekspertyza obejmuje analizę wpływu przyszłego źródła na pracę sieci w zakresie możliwości przesyłowych, warunków napięciowych i zwarciowych oraz parametrów jakościowych energii.
Niespełnienie określonych kryteriów, m.in. gwarantujących bezpieczeństwo pracy sieci, w przypadku rozpatrywanego przyłączenia danego źródła wytwórczego, jest podstawą do wydania odmowy przyłączenia do sieci.
W omawianym przypadku, podstawową przeszkodą w przyłączeniu kolejnych elektrowni (nowych mocy przyłączeniowych) jest realna możliwość wystąpienia przeciążenia sieci wysokiego napięcia (110 kV) spowodowana nasyceniem w sieci ENERGA-OPERATOR już pracujących źródeł, przyłączonych do sieci 110 kV w bezpośrednim sąsiedztwie, przy relatywnie niskim zapotrzebowaniu mocy pobieranej przez odbiorców przyłączonych do sieci na tym obszarze.
Przyłączanie kolejnych źródeł energii do sieci 110 kV, 15 kV i 0,4 kV zasilanych ze stacji elektroenergetycznych na obszarze miasta Elbląg spowodowałoby zwiększenie obserwowanych przeciążeń w sieci 110 kV. Przeciążenia, o których mowa, mogą przyczynić się do rozległych awarii i pozbawienia zasilania w energię elektryczną miasta Elbląg i sąsiednich miejscowości.
Zmiana tego stanu wymaga znacznej rozbudowy układu sieciowego 110 kV na obszarze działania nie tylko Spółki, ale również sąsiednich operatorów systemu elektroenergetycznego.
Horyzont czasowy w jakim będzie możliwe przyłączenie kolejnych źródeł wytwórczych na tym terenie zależeć będzie od możliwości finansowania niezbędnej rozbudowy sieci 110 kV zgodnie z przedłożonym 30.03.2022 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki projektem Planu Rozwoju na lata 2023-2028 oraz jego aktualizacją przedłożoną 29.09.2023 r. Wymagany czas zależeć będzie również od Planu Rozwoju sąsiednich operatorów systemów dystrybucyjnych.
Do sieci ENERGA-OPERATOR przyłączonych jest najwięcej źródeł OZE pod względem mocy spośród wszystkich polskich OSD.
Na koniec II kwartału 2023 r. do sieci ENERGA-OPERATOR przyłączonych było łącznie 7,8 GW mocy OZE, w tym 2,1 GW mikroinstalacji w liczbie blisko 250 tysięcy.
Ponadto zawarte umowy o przyłączenie i wydane warunki przyłączenia dla OZE obejmują moc o wartości 4,6 GW, która w najbliższych kilku latach będzie mogła zostać przyłączona do sieci.
Takie obciążenie sieci dystrybucyjnej istotnie wpływa na możliwość wydawania nowych warunków przyłączeniowych dla OZE.
Na możliwości przyłączeniowe, na obszarze działania ENERGA-OPERATOR, wpływ ma także konieczność uwzględnienia w decyzjach funkcjonowania morskich farm wiatrowych.
ENERGA-OPERATOR, jako Operator Systemu Dystrybucyjnego jest zobowiązana do przestrzegania ustawy Prawo energetyczne zgodnie, z którą przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej odmawia przyłączenia do sieci, jeżeli przyłączenie źródła do sieci elektroenergetycznej może uniemożliwić przyłączenie mocy wytwórczych z morskich farm wiatrowych (art. 7 ust. 8d11). Wielkości tych mocy określone są w ustawie o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych.
Oznacza to, że zarówno Operator Systemu Dystrybucyjnego, jak i Operator Systemu Przesyłowego są zobowiązani do uwzględnienia w wykonywanych ekspertyzach wielkości mocy przyłączeniowych morskich farm wiatrowych.
Stanowczo dementujemy twierdzenie jakoby ENERGA-OPERATOR w sposób preferencyjny wydała warunki przyłączeniowe dla spółki Energa Kogeneracja. W przypadku wskazanego podmiotu wydanie aktualizacji warunków nie wiązało się ze wzrostem mocy przyłączeniowej. Wydane warunki dotyczą zmiany charakterystyki pracy istniejącego źródła, co jest związane z jego modernizacją. Taka zmiana, nie powodująca wzrostu mocy przyłączeniowej, nie ma wpływu na funkcjonowanie sieci elektroenergetycznej." - napisał do naszej redakcji Grzegorz Baran, koordynator ds. kontaktu z mediami w Energa-Operator.