2022 rok minął nam wszystkim pod znakiem drożyzny, nic więc dziwnego, że to właśnie inflacja drugi raz z rzędu znalazła się na szczycie naszego gospodarczego rankingu najważniejszych wydarzeń. Przyćmiła zarówno przekop, który zdaniem jego zwolenników ma dać napęd rozwojowy Elblągowi czy inne inwestycje, o których przez ostatnie 12 miesięcy było głośno.
1. Drożyzna i podwyżki
Wskaźniki inflacji, podawane co miesiąc przez Główny Urząd Statystyczny, większość Czytelników portElu zna zapewne doskonale. I zastanawia się, robiąc zakupy w sklepach, ile towarów podrożało więcej niż o wskaźnik inflacji. Najlepiej było to widać w przygotowywanym systematycznie przez naszą redakcję koszyku portElu. Od grudnia 2021 do grudnia 2022 wybierane przez nas produkty podrożały o 35 procent, czyli dwukrotnie więcej niż krajowy wskaźnik inflacji.
A to przecież nie wszystko. Elblążanie szczególnie dotkliwie odczuli podwyżkę stawek za ogrzewanie. O 50 procent wskutek podwyżki wprowadzonej w czerwcu przez głównego producenta ciepła państwową Energę Kogenerację i kolejne kilkanaście procent wskutek podwyżek wprowadzanych w ciągu roku przez miejską spółkę - Elbląskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej. Od grudnia podrożały także ceny biletów komunikacji miejskiej (bilet normalny z 3,20 na 4 zł) oraz opłaty za parkowanie w strefie (z 2,20 zł na 3 zł za godzinę). Płacimy też wyższe podatki od nieruchomości, a to zapewne nie koniec złych wiadomości dla naszych portfeli. Szczyt inflacji według specjalistów ma przypaść na luty przyszłego roku, co nie oznacza że od tego momentu inflacja zacznie mocno hamować.
2. Przekop i co dalej
17 września z wielką pompą prezydent RP, premier i cały rząd otworzyli oficjalnie kanał żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną. Na razie jest przede wszystkim atrakcją turystyczną i służy małym jednostkom. Do 14 grudnia – jak podaje Urząd Morski w Gdyni - przez przekop przeprawiło się 467 łodzi i statków, w tym 11 pod zagraniczną banderą – szwedzką, francuską, norweską i niemiecką. Większe jednostki przez kanał na razie nie przepłyną, bo na Zalewie utknęłyby na mieliźnie. Ma się to zmienić w 2023 roku, gdy zakończone zostaną prace związane z pogłębieniem toru wodnego do 5 m na Zalewie Wiślanym i modernizacją rzeki Elbląg.
Nadal jednak nie wiadomo, co stanie się z ostatnim około 800-metrowym odcinkiem rzeki Elbląg, między terminalem portowym a oczyszczalnią ścieków. Rząd i Urząd Morski w Gdyni nie chcą go pogłębić, uważając że powinien to zrobić zarządca portowej infrastruktury, czyli Zarząd Portu Morskiego, a więc miejska spółka. Prezydent Elbląga zlecił prawną ekspertyzę, w której czytamy, że pogłębienie to zadanie Urzędu Morskiego w Gdyni. Pat trwa, ale musi się rozwiązać w 2023 roku, bo przecież będzie wstyd, gdy się okaże, że duże statki o zanurzeniu powyżej 4 m nie dopłyną z towarem do Elbląga.
3. Negocjacje w sprawie portu
Zanim spór o pogłębienie toru wodnego rozgorzał na dobre, wiceminister aktywów państwowych Andrzej Śliwka wyszedł z propozycją „nie do odrzucenia”: rząd daje 100 milionów złotych na dokapitalizowanie Zarządu Portu Morskiego w zamian za większość udziałów w spółce, co oznacza jej przejęcie przez Skarb Państwa. W tej sprawie odbyły się trzy spotkania, porozumienia jeszcze nie ma, jest za to projekt listu intencyjnego w tej sprawie. Władze Elbląga propozycji nie mówią „nie”, zachowując jednak dystans, bo obawiają się, że te 100 milionów zostanie faktycznie przeznaczone na pogłębienie spornego odcinka, a Elbląg nie zyska na tym nic, tracąc wpływ na to, co będzie się w porcie działo. Ta sprawa też powinna mieć swój finał w 2023 roku.
4. Cięcia w samorządzie
Samorządowcy skarżą się na politykę rządu, wskutek której przybywa im zadań, ale nie pieniędzy na ich realizację. Na dodatek muszą zaciskać pasa, bo poprzez zmiany w podatkach zmniejszają się też ich udziału w dochodach z PIT, nie wspominając o rosnących kosztach energii czy rosnącej obsłudze zadłużenia.
W Elblągu nie jest inaczej, z wyliczeń władz miasta wynika, że budżet Elbląga w ostatnich trzech latach stracił w wyniku zmian ustawowych w sumie ok. 200 mln złotych po stronie przychodów. W 2023 roku udział Elbląga w podatkach ma się zmniejszyć o kolejne 80 mln zł, przy rządowej rekompensacie wynoszącej 22 mln zł.
Samorządy nie mają też na razie możliwości ubiegania się o pierwsze środki unijne z kolejnej perspektywy finansowej 2021-2027, bo rząd nadal nie doszedł do porozumienia z Komisją Europejską. Muszą więc oszczędzać, ograniczając także inwestycje. W 2022 roku Elbląg planował wydać na ten cel ok. 60 mln złotych. Najwięcej kosztowała przebudowa ul. Lotniczej (ok. 12 mln zł) i rewitalizacja parku Dolinka (ok. 12 mln zł). Nie doszło za to do budowy odkrytych basenów przy ul. Moniuszki, co obiecywał jeszcze przed wakacjami prezydent Witold Wróblewski. Plany zmieniono, gdy okazało się, że rząd uwzględnił wniosek miasta i przyznał dofinansowanie 60 mln zł na rewitalizację byłego kąpieliska miejskiego przy u. Spacerowej. To na razie promesa, inwestycja ma się rozpocząć w 2023 roku i być gotowa w 2025 r.
5. Niewypał z Terkawką, na Modrzewinie kolejni inwestorzy
Na Terkawce, czyli prawie 190 ha gruntów przy Węźle Wschód, miała powstać gigantyczna farma fotowoltaiczna, zbudowana przez polską spółkę z koreańskim kapitałem. Wydzierżawiła ten teren od miasta na 25 lat i niecały rok później... umowę rozwiązała. Nadal czekamy na szczegółowe odpowiedzi na nasze pytania z ratusza w tej sprawie, ale już teraz z całą odpowiedzialnością możemy napisać, że z farmy wyszły nici. Na pocieszenie – małą farmę na 3 hektarach, po sąsiedzku, ma zbudować EPEC. Kilkanaście dni temu otrzymał pozwolenie na jej budowę.
Sporo za to dzieje się na Modrzewinie (choć może tego nie widać gołym okiem), drugim obok Terkawki kluczowym obszarze inwestycyjnym, jakim dysponuje miasto. Fabrykę mebli planuje postawić tu Extom, a w 2022 roku grunty pod inwestycję kupiły dwie kolejne firmy, o czym informowaliśmy tutaj. Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna prowadzi też zaawansowane rozmowy na temat inwestowania na Modrzewinie z producentem z branży transportowej, wkrótce mamy nadzieję napiszemy o szczegółach transakcji. Odnotowaliśmy też niestety pierwszą upadłość firmy działającej na Modrzewinie - majątek Nutrimilk licytuje obecnie komornik.
6. Elbląg centrum logistycznym i z Porta Mare
Bez rozgłosu, ale konsekwentnie w Elblągu inwestują firmy logistyczne. Przy ul. Żuławskiej budowę centrum logistycznego o powierzchni 8,5 tys. m kw. kończy spółka z grupy DL Invest Group, w którym wkrótce działalność rozpocznie Inpost. Wcześniej swoją nową siedzibę przy ul. Nizinnej, z dogodnym zjazdem na S7, uruchomił kurier DPD. Mieści się w kompleksie wybudowanym przy ul. Nizinnej przez Panattoni, największego dewelopera powierzchni magazynowych w Europie i jednego z liderów tej branży na świecie. Jak widać logistycy dostrzegli potencjał Elbląga po oddaniu do użytku szybkiego drogowego połączenia z Trójmiastem.
W 2022 roku rozpoczęła się także budowa biurowca Porta Mare, finansowana z funduszy Agencji Rozwoju Przemysłu. Kompleks kamienic z programu Fabryka powstaje na Wyspie Spichrzów. Ma mieć 10 tys. m kw. powierzchni użytkowej, przeznaczonej na wynajem pod działalność biznesowo-usługową. Za dwa lata (tyle ma potrwać budowa) okaże się, czy warta ok. 100 mln zł inwestycja pozwoli odkryć również taki potencjał Elblaga.
7. Ostre hamowanie deweloperów
Rosnące stopy procentowe i spadek zdolności kredytowej Polaków spowodowały kryzys na rynku nieruchomości. Ceny nieruchomości jeszcze trzymają wysoki poziom, choć widać już spadki. Do spadku popytu na rynku dostosowują się deweloperzy, którzy w Elblągu kończą już rozpoczęte inwestycje, a z nowymi na razie się wstrzymują. Miasto w ostatnich miesiącach sprzedało pod budownictwo mieszkaniowe wiele atrakcyjnych gruntów – m.in. przy ul. Malborskiej, Warszawskiej, na Modrzewinie, ale inwestorzy traktują to na razie jako lokatę kapitału. Szybko rozpoczęcia budów się raczej nie doczekamy.
8. ZPO Truso przeszło do historii
Deweloperzy zwalniają, ale branża handlowa inwestuje. Z krajobrazu miasta (róg ul. Fromborskiej i Królewieckiej) po 50 latach zniknęły budynki po byłych Zakładach Przemysłu Odzieżowego Truso. Jak już informowaliśmy, do końca października ma tu powstać centrum handlowo-usługowe. Ma mieć powierzchnię 11 tys. m kw i parking na ponad 200 aut. Prace trwają.
9. Miasto kinami stoi
Czy otwarcie nowego kina może być wydarzeniem gospodarczym, a nie tylko kulturalnym? Naszym zdaniem - tak. Cinema City – mimo kryzysu w koncernie będącym właścicielem tej sieci – odważyło się zainwestować w Elblągu, stawiając na wyniszczającą walkę konkurencyjną z Multikinem. Ciekawe, kto pierwszy z tych dwóch multipleksów powie „pas”. Po otwarciu Cinema City w Elblągu jest aż 15 sal kinowych, w sumie około 2 tysięcy miejsc. Jak je teraz zapełnić widzami? To największe zmartwienie zarządzających obiektami, tym bardziej że miłośnicy dobrego filmu mogą przebierać w kilku popularnych platformach streamingowych. Sam „Avatar” zysków nie zapewni.
10. Spada/rośnie bezrobocie
Ani skutki pandemii koronawirusa, ani sytuacja związana z wojną w Ukrainie, ani drożyzna i rosnące koszty funkcjonowania firm nie doprowadziły do gwałtowego wzrostu bezrobocia. Przez większą część roku wskaźniki nawet spadały! Od stycznia do czerwca stopa bezrobocia w Elblągu spadła z 6,9 na 6,3 proc. (do końca października, według najnowszych danych, wzrosła do 6,6 proc.), a w powiecie elbląskim z 13,9 na 11,8 proc. (pod koniec października wzrosła do 12,9 proc.). Statystyki krajowe wyniosły odpowiednio 5,5-4,9 proc. (5,1 w październiku), a wojewódzkie – 9-7,6 proc. (w październiku 8,3 proc.). Niepokojące jest to, że trend wzrostowy utrzymuje się od września.
A jak Waszym zdaniem minął ten rok w lokalnej gospodarce? Zachęcamy do własnych podsumowań w komentarzach. W środę podsumujemy rok w lokalnej polityce.
Rafał Gruchalski