Porównywanie zdjęć sprzed lat i współczesnych to wdzięczna forma ukazania tego, jak zmienia się miasto. Gdy kilka tygodni temu przeglądałem dawne elbląskie pocztówki – wydawane przeważnie w latach 90. - tknęło mnie, by pochodzić po ulicach i odtworzyć fotografie, które można na nich znaleźć, a przy tym choć w części odpowiedzieć na pytanie - jak zmienił się Elbląg znany z widokówek? Efekty tego małego projektu fotograficznego znajdziecie poniżej.
Większość pocztówek, które mam w posiadaniu, obejmuje tereny Starego Miasta i centrum – na ich podstawie mogłem sobie ułożyć trasę od Pomnika Odrodzenia przez 1 maja i Plac Słowiański prosto na tereny starówki. Starałem się jak najdokładniej odtworzyć kadry z widokówek, choć wiedziałem, że nie zawsze będą mi na to pozwalać zmiany w architekturze miasta. Już przy okazji pierwszej lokacji mogłem zauważyć znaczne różnice, które zaszły przez około 30 lat. Wówczas pomnik stał jeszcze na sporym placu, który po latach zamienił się w jezdnię i torowisko – przy okazji pojawiło się wokół niego znacznie więcej zieleni, wobec czego kadr łapałem, stojąc w wysokiej trawie; niegdyś w tym miejscu był chodnik. Naturalnie rzuca się w oczy budynek po lewej stronie kadru oraz inny kolor elewacji sądu. Blask odzyskał też sam pomnik, dziś prezentując się bardziej imponująco (i zgodnie z tym, jak został wybudowany).
.jpg)
Ulica 1 maja w latach 90. i współcześnie (autor starszego zdjęcia: Czesław Misiuk)
Kolejne zdjęcie wykonywałem z przystanku tramwajowego pod siedzibą PZU – tutaj różnicę widać głównie (abstrahując od odnowionych elewacji) w budynku przylegającym do sądu, który swego czasu doczekał się odświeżenia. Kwestią dyskusyjną jest, czy bardziej odpowiada komuś wygląd ze starszej, czy nowszej pocztówki – sam myślę głównie o tym, jaka to szkoda, że nie przetrwał piękny budynek starego sądu stojący tam przed wojną (i w ruinach jeszcze lata po niej). Po wejściu na schody zrobić można zdjęcie ulicy 1 Maja. To porównanie wzbudziło dużo zainteresowanie na popularnej grupie Zdjęcia Elbląga, gdy udostępniłem je jakiś czas temu. Z komentarzy wnioskuję, że gdybym do porównania dołączył ankietę, którą wersję wolą mieszkańcy, zdecydowana większość głosów powędrowałaby do tej z lat 90. Mieszkańcy wspominają, że kiedyś 1 Maja żyła, że spacerowało nią wiele osób i że służył jej dwukierunkowy ruch samochodowy i że po prostu było lepiej, nawet jeśli wizualnie bardziej szaro niż współcześnie. Moim własnym priorytetowym wspomnieniem z „dawnego” 1 Maja jest salon Empiku, któremu poświęciłem kiedyś osobny tekst nazywając go w tytule rajem (zdanie podtrzymuję).
Ulica 1 Maja w latach 90. i współcześnie (autor starszego zdjęcia: Czesław Misiuk)
Zbliżamy się do starówki, po drodze mijając jeszcze plac Solidarności, plac Słowiański i dawny hotel, w mojej głowie niezmiennie funkcjonujący jako Elzam, choć po pierwsze miał potem jeszcze inne nazwy, a po drugie w ogóle już nie działa. W latach 90. był właśnie Elzamem i z poziomu ulicy prezentował się całkiem okazale i imponująco. Dziś jest niemal w całości zasłonięty drzewami – to kolejne miejsce, w którym przybyło roślinności. Na starszym zdjęciu można sobie przy okazji podejrzeć, jak wyglądały ówczesne przystanki tramwajowe. Zieleni przybyło także wokół placu Solidarności – drzewa zasłoniły bloki znajdujące się przy ulicy Giermków.
.jpg)
Dawny Hotel Elzam (lata 90 i współcześnie)
Plac Solidarności (lata 90. i współcześnie)
Mniej zielono jest z kolei na placu Słowiańskim – jak widać, niegdyś stały tam klomby z kwiatami, dziś plac służy w zasadzie jako parking. A szkoda, bo potrafię sobie wyobrazić ten fragment miasta jako małą strefę relaksu przy odrestaurowanej fontannie, zachęcającą dla tych, którzy przybywają tramwajem na starówkę.
Plac Słowiański w latach 90. i współcześnie (autor starszego zdjęcia: Czesław Misiuk)
Róg ulicy Kowalskiej i Starego Rynku w latach 90. i współcześnie (autor starszego zdjęcia: Czesław Misiuk)
Spośród wszystkich miejsc, które jak dotąd odwiedziłem tym „pocztówkowym” szlakiem, najwięcej zmian bez wątpienia zaszło na Starym Mieście. Zdjęcia wykonane w latach 90. ukazują zupełnie inne oblicze tej części Elbląga – przede wszystkim jeszcze niezabudowane w takim stopniu, jak współcześnie.
Brama Targowa w latach 90. i współcześnie (autor starszego zdjęcia: T. Wichrowski)
Brama Targowa wciąż była przed renowacją i bez zegara, otoczona drzewami i dopiero budującymi się kamienicami na Starym Rynku. Kamienice na rogu Kowalskiej i Starego Rynku, wówczas będące w zasadzie nowością, stały jeszcze bez towarzystwa po lewej i prawej stronie. Na wspomnianej grupie na Facebooku pod porównawczym zdjęciu tego rzędu kamienic pojawił się komentarz o tym, że w 1991 roku z okien można było dostrzec rzekę Elbląg – dziś z pewnością jest to trudniejsze, jako że zabudowana jest cała ulica Rybacka, a i bliżej rzeki pojawiły się kamienice. Świetnie widać to na zdjęciu z mostu obejmującym bulwar, którego współczesna wersja bardziej kojarzy się z widokami znanymi z przedwojennych zdjęć (choć wciąż sporo brakuje do tamtego stanu). Sporo zmian widzimy zresztą także, patrząc na sam most.
Bulwar Zygmunta Augusta w latach 90. i współcześnie (autor starszego zdjęcia: T. Wichrowski)
Mieliśmy już kilka punktów, gdzie zieleni pojawiło się więcej – tym razem jest odwrotnie, to w latach 90. jest bardziej „zielono”, co także zostało zauważone przez komentujących, gdy udostępniłem to porównanie. Uwagi o tzw. betonozie na Starym Mieście zapewne nie są bezpodstawne - gdy robiłem zdjęcia do porównań, był upalny dzień i faktycznie niewiele było miejsc, gdzie można się było schować i odsapnąć. Jedna kurtyna wodna czy drzewa wzdłuż Mostowej to mimo wszystko trochę mało.
Galeria El w latach 90. i współcześnie (autor starszego zdjęcia: T. Wichrowski)
Most Niski w latach 90. i współcześnie
Porównanie pocztówek sprzed 30 lat do współczesnych zdjęć daje pogląd na przede wszystkim kosmetyczne zmiany, jakie zaszły w tym czasie w okolicach centrum i na Starym Mieście. Jest nowocześniejszej, bardziej kolorowo, pełniej. Krajobraz miasta nie zmienił się na tyle, by nie można było w miarę dokładnie odtworzyć tych samych kadrów, nawet, jeśli to zadanie jest nieraz utrudnione, bo np. brakuje już chodnika. Co zaś się tyczy tego, czego na zdjęciach nie widać – tutaj każdy oceni sam, choć patrząc na komentarze elblążan można się domyślić, że sporo osób tęskni za tamtym klimatem i ówczesnym życiem miasta.
Widok na Katedrę w latach 90. i współcześnie (autor starszego zdjęcia: T. Wichrowski)