Jak przed wojną nazywała się ulica Saperów? Dlaczego akurat tutaj ulokowano budynki koszar? O tym w kolejnym odcinku „Historii elbląskich ulic” opowiada Karol Wyszyński, przewodnik PTTK.
Koszary Gdańskie, dzisiaj miasteczko szkolne
Koszary, które zostały wybudowane między ulic Mierosławskiego a Saperów, powstały na potrzeby 148. Cesarskiego Pułku Piechoty. Wcześniej, od 1885 roku, w Elblągu nie stacjonowało wojsko. Po I wojnie światowej, przegranej przez Niemcy, garnizonu nie odtworzono, zmieniło się to dopiero po dojściu Hitlera do władzy. Nie tylko rozbudowano już istniejące koszary, ale powstały też inne, a miasto stało się jednym z największych garnizonów III Rzeszy. W koszarach przy Saperów stacjonował wtedy 21. Niemiecki Regiment Artylerii, a same koszary nazywano gdańskimi (Danzinger Kaserne).
Od 1949 r. koszary zajęły jednostki Wojska Polskiego. W jednym z budynków, po prawej stronie przy wjeździe do koszar, w 1948 r. umieszczono Komendę Miasta i Powiatu Milicji Obywatelskiej. Mieściła się tam do 1950 r., kiedy to przeniesiono ją do budynku przy obecnej ul. Królewieckiej. A w samych koszarach stacjonowały do 1990 r. pododdziały 16. Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej im. Króla Kazimierza Jagiellończyka. Najdłużej były tu: 43. Batalion Łączności, Kompania Ochrony i Regulacji Ruchu, Wojskowa Komenda Uzupełnień.
Po likwidacji jednostki wojskowej w koszarach urządzono szereg szkół, a miejsce to nazwano miasteczkiem szkolnym. Swoją siedzibę ma tutaj też kilka instytucji, m.in. Powiatowy Urząd Pracy czy Starostwo Powiatowe.
W dalszym biegu ulicy po lewej stronie znajduje się część ogrodów działkowych pochodzących jeszcze sprzed 1945 r.
Schronisko i Sztab Wojskowy
Ulica Saperów kończy się rozwidleniem, z którego odchodzą ulica Podchorążych i 13. Elbląskiego Pułku Przeciwlotniczego (ta druga nazwa pojawiła się w 2012 roku na pamiątkę jednostki, która została rozformowana). Kiedyś ta trasa był traktowana jako jeden trakt. Jeszcze przed I wojną światową nosiła miano Karla Steina (Steinstrasse). Przed 1937 r. przemianowano ją na ulicę Ludendorfa (Ludendorfstrasse), tę samą nazwę otrzymała góra, do której uliczka prowadzi. Wcześniej nazywano ją Górą Bismarcka, a po 1945 r. to po prostu Gęsia Góra.
Po lewej stronie ulicy Podchorążych, patrząc w stronę Gęsiej Góry, znajduje się budynek sztabu 16. Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej. Obiekt powstał w 1937 roku jako schronisko młodzieżowe, w czasach III Rzeszy swoją siedzibę miały tutaj jednostki Hitlerjugend. W czasie działań wojennych został częściowo uszkodzony. Po remoncie, w latach 1953-57 mieścił się w nim internat, a od 1957 roku do dzisiaj – siedziba sztabu 16 PDZ. W miejscu obecnych garaży znajdował się duży schron przeciwlotniczy który po 1945 r. zburzono.
Przed budynkiem od strony ulicy ustawiony jest czołg-pomnik, odsłonięty w 2003 r., wraz z pamiątkowym napisem „Żolnierzom 16. Dywizji za honor, ojczyznę i wiarę, 14 września 2003 roku.”
